Στον μακρινό Νότο της Τυνησίας η άμμος της ερήμου βάφεται κόκκινη από τις τελευταίες αδύναμες ακτίνες του αφρικάνικου ήλιου, σηματοδοτώντας το τέλος μιας ακόμα καθημερινής συνομιλίας των ντόπιων με την απέραντη, ήσυχη, γαλήνια Σαχάρα. Τη νεκρική ησυχία της ερήμου διακόπτει μόνο το ρυθμικό θρόισμα των χιλιάδων φοινικόδεντρων της κοντινής όασης, ενώ η ματιά, βουβή και απόκοσμη, ταξιδεύει ανεμπόδιστα μέσα στο απόλυτο κενό του επίπεδου ορίζοντα που ξετυλίγεται μπροστά σας. Το αίσθημα της ανυπαρξίας και της μηδαμινότητας απέναντι στο δυναμικό οικοσύστημα της ερήμου σταδιακά σας κυριεύει – νιώθετε ταπεινοί προσκυνητές σ’ έναν απέραντο χώρο φαινομενικά εχθρικό, αλλά τόσο φιλόξενος για τη ψυχή σας.
Έχοντας αφήσει αρκετά πίσω σας τα τελευταία ίχνη πολιτισμού, περπατάτε δίχως προορισμό πάνω στο βελούδινο πέπλο της ερήμου. Σκύβετε και χαϊδεύετε το ζεστό κορμί της Σαχάρας, αφήνετε τους χρυσοκίτρινους κόκκους της άμμου να κυλήσουν χαλαρά μέσα από τα δάχτυλά σας και ξάφνου μπαίνετε βαθιά μέσα σ’ ένα όνειρο: «Περιπλανήσου όπως η άμμο της ερήμου, γιατί μόνο τότε είσαι πραγματικά ελεύθερος να φτάσεις εκεί που θέλεις» (παλιό αραβικό ρητό).
Έρημος Σαχάρα, η «Μητέρα όλων των Ερήμων»... Ποτέ η φαντασία σας δεν πήγε τόσο μακριά. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν αισθάνεστε –τόσο έντονα– ότι είστε μόνο εσείς και ο Θεός. Η έρημος, μέσα από την απεραντοσύνη της άμμου, τη στατικότητα του χρόνου και την αγριότητα της μοναξιάς και του θανάτου που προτάσσει, αντιπροσωπεύει τη γνώση και την ελευθερία που πιθανότητα αναζητάτε στον τυνησιακό Νότο, εκεί που ζει και χτυπά δυνατά η καρδιά της αυθεντικής Τυνησίας.
Τοζέρ, η μεγαλύτερη όαση της Τυνησίας
Η μεγάλη αφρικανική έρημος καταλαμβάνει το 40% της Τυνησίας και αποτελεί ένα τελείως διαφορετικό πεδίο ταξιδιωτικής δράσης σε σχέση με τον κοσμοπολίτικο βορρά της χώρας. Πεδινές και ορεινές οάσεις, τρωγλοδυτικές κατοικίες, αποξηραμένες λίμνες καλυμμένες από αλάτι, παραδοσιακοί βερβέρικοι οικισμοί, γραφικοί νομάδες, σεληνιακά τοπία, καμήλες, σαγηνευτικοί αμμόλοφοι και πανύψηλα φοινικόδεντρα προσφέρουν απλόχερα την εικόνα –αλλά και την αίσθηση– ενός άλλου κόσμου, όπως και πράγματι είναι.
Η καλύτερη εποχή για να επισκεφθείτε το Νότο της Τυνησίας είναι η Άνοιξη και το Φθινόπωρο. Καλό είναι να αποφύγετε τους καλοκαιρινούς μήνες, γιατί ο υδράργυρος ξεπερνά τότε τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Η πόλη Τοζέρ (46 χλμ. ανατολικά των αλγερινών συνόρων) είναι η μεγαλύτερη όαση της χώρας και ένας από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς της Τυνησίας.
Η έκταση της όασης Τοζέρ αγγίζει τα 11 τετρ. χλμ. και η ομώνυμη πόλη των 40,000 κατοίκων είναι το μεγάλο κέντρο της – μικροί οικισμοί υπάρχουν διάσπαρτοι στην γύρω περιοχή. Με ποιοτική υποδομή και ιδιαίτερο χαρακτήρα, η Τοζέρ είναι από τις πλέον ατμοσφαιρικές πόλεις της τυνησιακής ερήμου και προσφέρεται ως ορμητήριο για να αποδράσετε στην απόκοσμη διάσταση της Σαχάρας.
Τα χιλιάδες φοινικόδεντρα και οι καλλιέργειες της όασης της Τοζέρ ποτίζονται καθημερινά με εξήντα εκατομμύρια λίτρα νερού, που αποφέρουν οι διακόσιες περίπου πηγές της περιοχής. Χάρη σε ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο σύστημα άρδευσης, που σχεδίασε τον 13ο αιώνα ο ντόπιος μαθηματικός Ιμπέν Σαμπάτ, τα νερά των πηγών –αφού συγκεντρώνονται– μοιράζονται ισότοπα σε όλη την έκταση της όασης, χαρίζοντας δροσιά και ζωή στους κατοίκους της.
Εκτός από τα φοινικόδεντρα και τις χουρμαδιές, στις κυριότερες καλλιέργειες της όασης περιλαμβάνονται επίσης οπωροφόρα δέντρα (πορτοκαλιές, μπανανιές, μηλιές), ντοματιές, πιπεριές, πατάτες, καρότα και μαρούλια.
Αν και παρουσιάζεται ως η πιο τουριστικά αξιοποιημένη πόλη-όαση της Τυνησίας, η Τοζέρ, εντούτοις, δεν υστερεί σε παραδοσιακό χρώμα και ύφος. Σημείο αναφοράς της Τοζέρ των 250,000 φοινικόδεντρων αποτελεί ο πυκνοδομημένος οικιστικός πυρήνα της παλιάς πόλης (Ouled el Halef), με στενά σοκάκια, μικρές πλατείες και αυθεντικές κατοικίες του 14ου αιώνα, διακοσμημένες εξωτερικά με κιτρινόχρωμα τούβλα που δημιουργούν περίτεχνα γεωμετρικά μοτίβα. Ψηλότερο κτίσμα της είναι ο σύγχρονος μιναρές El Farkous, που έχει δανειστεί στοιχεία της τοπικής θρησκευτικής αρχιτεκτονικής παλαιότερων εποχών.
Επιβεβλημένη θεωρείται η επίσκεψη στην πολύχρωμη αγορά της πόλης, όπως και στο Εθνολογικό Μουσείο «Dar Charait» – εδώ μπορείτε να πλουτίσετε τις γνώσεις σας για την τοπική λαογραφική παράδοση και την τρισχιλιετή Ιστορία της χώρας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης ο μικρός ζωολογικός κήπος της πόλης, που φιλοξενεί καμήλες, λιοντάρια, μπαμπουίνους, φίδια, κ.ά.
Από την πολύχρωμη αγορά της Τοζέρ μπορείτε να παζαρέψετε και να κάνετε δικά σας χαρακτηριστικά βερβέρικα κοσμήματα, παραδοσιακές μαντίλες, κρυσταλλικά πετρώματα (ρόδο της ερήμου), κελεμπίες, μικρά κομψοτεχνήματα από κόκαλο καμήλας, ασημικά, δερμάτινα, υφαντά, χειροποίητα κιλίμια με βεδουίνικα σχέδια, μάσκες, κεραμικά και χαλιά.
Κι όσον αφορά την γνωριμία με τις τοπικές γαστρονομικές προτάσεις, η κουζίνα του τυνησιακού Νότου έχει ως βάση το κρέας (αρνί, κατσίκι και μοσχάρι), είναι πολύ γευστική αλλά και πικάντικη - λόγω των πολλών μπαχαρικών. Δοκιμάστε οπωσδήποτε couscous (βρασμένο σιμιγδάλι στον ατμό με αρνί ή κοτόπουλο και σαλάτα), brik (λεπτές τριγωνικές πίτες, με αυγό, μαϊντανό και κρέας) και brochettes (κεμπάπ στα κάρβουνα με σάλτσα τσίλι). Αν και μουσουλμανική χώρα, το αλκοόλ επιτρέπεται στην Τυνησία, ενώ συνιστάται να πίνετε μόνο εμφιαλωμένο νερό.
Βόλτα στις μαγευτικές ορεινές οάσεις
Παραδοσιακές βεδουίνικες βραδιές μέσα σε σκηνές στην έρημο, περιπετειώδεις εξερευνήσεις με καμήλες και τετρακίνητα οχήματα στο αμμώδες τεραίν του τυνησιακού Νότου, πολύχρωμες αγορές και χαλαρές βόλτες με ζωήλατα κάρα στην καρδιά της όασης, αποτελούν μέρος των τουριστικών παροχών που απολαμβάνει κανείς στην Τοζέρ. Υπηρεσίες επιπέδου που σχετίζονται άμεσα με το όνειρο της ερήμου και εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο της υποδειγματικής τουριστικής υποδομής που χαρακτηρίζει τη βορειοαφρικανική χώρα.
Στην Τοζέρ, εκτός από πολυτελή ξενοδοχεία, παραδοσιακά εστιατόρια και εμπορικά καταστήματα, θα βρείτε επίσης αρκετά τουριστικά γραφεία που διοργανώνουν ποικίλες δραστηριότητες στην έρημο, όπως οργανωμένες εκδρομές (ή απλές περιηγήσεις) με 4x4 στην Σαχάρα. Οι πανέμορφες ορεινές οάσεις Tamerza και Chebika –που βρίσκονται στην οροσειρά του Άτλαντα– περιλαμβάνονται σε όλα τα προγράμματα των τοπικών τουριστικών γραφείων και η μετάβαση εκεί με την μοτοσυκλέτα προσφέρει μια γερή δόση αληθινής περιπέτειας.
Το εγκαταλειμμένο βερβέρικο χωριό στην Tamerza, οι χιλιάδες φοινικοχουρμαδιές και οι ειδυλλιακοί καταρράχτες με τις μικρές λιμνούλες, αποτελούν τα εντυπωσιακότερα στοιχεία στο πραγματικά ονειρικό σκηνικό των ορεινών οάσεων. Οι ρομαντικοί ταξιδιώτες μπορούν να διανυκτερεύσουν σ’ ένα από τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα που υπάρχουν στα καταπράσινα όρια της όασης Tamerza.
Άλλος ένας προορισμός στην περιπέτεια της ερήμου είναι η τοποθεσία που υπάρχουν διάσπαρτα –μέσα σ’ ένα σεληνιακό τοπίο με κρατήρες και ψιλή λευκή άμμο– τα κινηματογραφικά σκηνικά από την διάσημη ταινία του Τζορτζ Λούκας «Ο Πόλεμος των Άστρων» –βρίσκεται 30 χλμ. βόρεια της κωμόπολης Nefta. Αφού τελειώσετε με τις αναμνηστικές φωτογραφίες, μπορείτε κατόπιν να ρίξετε μια ματιά και στα χειροποίητα αναμνηστικά των ντόπιων μικροπωλητών, οι οποίοι, ξεφυτρώνοντας κυριολεκτικά απ' το πουθενά, πλασάρουν με επιμονή την πραμάτεια τους στα γκρουπ των τουριστών.
Η «Πύλη της Ερήμου»
Με αφετηρία την Τοζέρ και σταθμούς τους οικισμούς Ksar Gillan, Matmata και Douz, περιπλανηθείτε στο γοητευτικό κίτρινο των ερημικών εκτάσεων της απόλυτης σιωπής. Ανακαλύψτε τοπία γυμνά, υποβλητικά, γεμάτα πέτρες σκληρές και ανθρώπους πιο σκληρούς και από τις πέτρες, που εύκολα όμως σας ανοίγουν την καρδιά και το σπίτι τους.
Διασχίστε την αλμυρή λίμνη Chott El Jerid, ένα εκπληκτικής ομορφιάς φυσικό φαινόμενο της Νότιας Τυνησίας. Η τεράστια σε έκταση αποξηραμένη λίμνη, με την απαστράπτουσα κρούστα ορυκτού κρυσταλλικού άλατος, συνιστά μια μεταφυσική εικόνα βγαλμένη κυριολεκτικά από ταινία επιστημονικής φαντασίας.
Στην κωμόπολη-όαση Douz (96 χλμ. νοτιοανατολικά της Τοζέρ), γνωστή ως «Πύλη της Ερήμου», μπορείτε να ζήσετε την μεγάλη σαχαρινή περιπέτεια που προσφέρει ο τυνησιακός Νότος: περιήγηση στους αμμόλοφους της ερήμου με καμήλες, 4x4, ή οχήματα τύπου buggy, διανυκτέρευση σε σκηνές βεδουίνων, ατελείωτες μοτο-διαδρομές στην κίτρινη άμμο και πτήσεις με αιωρόπτερο πάνω από το άγονο κορμί της Σαχάρας.
Ο βερβέρικος οικισμός Matmata (174 χλμ. ανατολικά της Τοζέρ) φημίζεται για τις χαρακτηριστικές τρωγλοδυτικές κατοικίες του, που βρίσκονται σκαμμένες μέσα στο μαλακό υπέδαφος της περιοχής. Πρόκειται για μια οικιστική παράδοση επτά αιώνων, που ξεκίνησε από την ανάγκη προστασίας των ντόπιων από τις ακραίες κλιματολογικές συνθήκες της ερήμου και τις συχνές επιδρομές ληστών. Στη Matmata υπάρχουν σήμερα περίπου 700 υπόσκαφες κατοικίες. Αρκετές κατοικούνται και οι φιλόξενοι ιδιοκτήτες τους –με αντάλλαγμα λίγα δηνάρια– θα χαρούν πολύ να σας ξεναγήσουν στα ενδότερα.
Τέλος, άλλος ένας εξίσου φημισμένος βερβέρικος οικισμός του τυνησιακού νότου είναι το ορεινό χωριό Toujane. Χτισμένο στην κάθετη πλευρά ενός βουνού, πάνω από μια στενή κοιλάδα, εντυπωσιάζει με την αμφιθεατρική τοποθεσία του και για την ιδιαίτερη οικιστική αρχιτεκτονική του, με κατοικίες σκαμμένες μέσα στα πετρώματα του βουνού.
