Κατά την εκατονταετή και πλέον ιστορία της μοτοσυκλέτας, η εξέλιξη του οχήματος ήταν τρομακτική από όλες τις απόψεις. Από συγκεκριμένα μοντέλα που έκαναν «τα πάντα», φτάσαμε στις «εξειδικευμένες» κατηγορίες με στόχο την τελειοποίηση των επιμέρους επιδόσεων – σε ευδιάκριτες μορφές μοτοσυκλετών, που συνοδεύονται από αντίστοιχες μηχανολογικές επιλογές.
Οι μοτοσυκλέτες δρόμου, εξειδικεύτηκαν και αυτές, όπως και όλες οι κατηγορίες. Ειδικά στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, απέκτησαν πολύ ισχυρούς κινητήρες, ισχυρότερους από οτιδήποτε άλλο προϋπήρξε. Τις επόμενες 3 δεκαετίες, οι μοτοσυκλέτες δρόμου έγιναν πανίσχυρες και ταχύτατες, ενώ βελτιώθηκαν ως προς την γεωμετρία, τα ελαστικά και τις αναρτήσεις περισσότερο από ποτέ.
Εύκολα παρατηρεί κανείς, ότι η συντριπτική πλειοψηφία μοτοσυκλετών δρόμου και σπορ, χρησιμοποιεί τροχούς διαμέτρου 17 ιντσών, εμπρός και πίσω. Μάλιστα, η συγκεκριμένη διάσταση ουσιαστικά χαρακτηρίζει τον «δρομίσιο» προσανατολισμό μίας μοτοσυκλέτας, από την θέαση της και μόνο. Πώς όμως φτάσαμε, στην «τυποποίηση» αυτή, σε βάθος χρόνου και γιατί οι ζάντες 17 ιντσών, αναδείχθηκαν ως η τελική επιλογή;
Από κάπου αρχίζουν όλα
Οι πρώτες «superbikes του λαού», που έφεραν την έννοια της μοτοσυκλέτας επιδόσεων στις μάζες, φορούσαν τροχούς 19 και 18 ιντσών: Τόσο η Honda CB750 όσο και η Kawasaki Z1, δύο από τα σημαντικότερα μοντέλα της εποχής, δεν είχαν ζάντες 17 ιντσών. Φευ, δεν είχαν ούτε καν χυτούς τροχούς, αλλά... πατροπαράδοτους ακτινωτούς! Οι χυτοί τροχοί επεκτάθηκαν αργότερα, με την πρώτη μοτοσυκλέτα που τους φόρεσε να είναι η Yamaha RD400 του 1976.
Yamaha RD400 1976 - Ίσως η πρώτη μοτοσυκλέτα που χρησιμοποίησε χυτούς τροχούς, εμπρός και πίσω - στις 18 ίντσες.
Εδώ να παραθέσουμε κάποια βασικά δεδομένα για το μέγεθος των τροχών και το πώς επηρεάζει την συμπεριφορά της μοτοσυκλέτας. Σε γενικές γραμμές, όσο μεγαλύτερη η διάμετρος των τροχών, τόσο μεγαλύτερη και η γυροσκοπική «σταθερότητα» τους, που περνά και στην μοτοσυκλέτα. Εμπειρικά, όλοι γνωρίζουμε ότι π.χ. μία Vespa με τροχούς 12 ιντσών, παίρνει κλίση και αλλάζει κατεύθυνση αστραπιαία, ενώ τα scooter με τροχούς 16 ιντσών είναι «πιο σταθερά και τα πάνε καλύτερα με τις λακούβες». Αντίστοιχα, σε μοτοσυκλέτες π.χ. Adventure και Crossover, ένας εμπρόσθιος τροχός 19 ιντσών «ελαφρώνει» κάπως την αίσθηση της μοτοσυκλέτας στον δρόμο, την στιγμή που ένας 21 ιντσών είναι αισθητά «βαρύτερος». Φυσικά, στην εξίσωση υπάρχουν και παράγοντες που κακώς δεν συζητιούνται όσο θα έπρεπε, όπως η τελική διάμετρος του τροχού με το ελαστικό αλλά και η μάζα του ελαστικού, η οποία σε πολλές περιπτώσεις επηρεάζει ακόμα πιο έντονα την συμπεριφορά της μοτοσυκλέτας... προς το παρόν, όμως, ας μείνουμε στις ζάντες, ως κοινό παρονομαστή.
Suzuki GSX-R 750 πρώτης γενιάς - Ο "πατριάρχης" των superbikes είχε τροχούς 18 ιντσών.
Μπορεί οι τροχοί των 19 και 18 ιντσών να ήταν ένα σημείο εκκίνησης, αλλά όλα τα παραπάνω που είπαμε ήταν γνωστά στους κατασκευαστές -ή, είχαν αρχίσει να γίνονται λίγο πιο γνωστά. Αν παρακολουθήσει κανείς τα διάφορα μοντέλα δρόμου αλλά και σπορ χρήσης που έβγαιναν στην εποχή, ακόμη υπήρχε μία «σχετική» ποικιλία τροχών, όσο οι κατασκευαστές δοκίμαζαν πράγματα και έβγαζαν συμπεράσματα.
Τα radial ελαστικά και η δίψα για ιπποδύναμη
Κατά την δεκαετία του 1980 η ανάπτυξη της μοτοσυκλέτας δρόμου... απογειώθηκε. Η Michelin παρουσίασε τα ελαστικά «Radial», με ακτινικό σκελετό, που επέτρεπαν επιτέλους την χρήση μαλακότερων «γομών» στα πέλματα, για αύξηση της πρόσφυσης αλλά χωρίς πέναλτι στην αντοχή του ελαστικού, στο βάρος και την ισχύ της μοτοσυκλέτας. Το 1983 και το 1984, έγινε το «ποθούμενο» για οποιονδήποτε κατασκευαστή εμπλεκόταν σε αγώνες την εποχή εκείνη: Πέτυχε νίκη. Στα χέρια των Freddie Spencer και Randy Mamola, η Michelin κέρδισε αγώνες στα Grand Prix 500. «Κέρδισε την Κυριακή, πούλα την Δευτέρα».
Μία από τις πρώτες διαφημιστικές καταχωρήσεις της Michelin, για τα ακτινωτού σκελετού (radial) ελαστικά μοτοσυκλετών της.
Πολλοί έχουν συνδέσει άμεσα, την παρουσίαση των Radial ελαστικών (που είναι πλέον ο κανόνας σχεδόν παντού) με την επανάσταση εξέλιξης των πλαισίων και των κινητήρων που ακολούθησε. Η ζήτηση για σπορ μοτοσυκλέτες αυξήθηκε και οι κατασκευαστές συνέχισαν να αναζητούν την «χρυσή τομή». Σημαντικό ρόλο, εξακολούθησε να παίζει ο κόσμοςο των αγώνων - με τους αναβάτες να δοκιμάζουν τροχούς 16, 17, 16,5 ιντσών.
Και πάλι, τα αποτελέσματα ήταν τα αναμενόμενα. Μικρότερος τροχός μπροστά σήμαινε πιο «νευρικό» μπροστινό, εντονότερη τάση της μοτοσυκλέτας να στρίψει. Και το αντίθετο. Όμως, η γεωμετρία της εκάστοτε μοτοσυκλέτας, ήταν το άλλο μισό του παιχνιδιού. Οι αγωνιζόμενοι, οι εταιρείες, οι αγοραστές, έψαχναν να βρουν ποιος είναι ο συνδυασμός που κερδίζει περισσότερο. Και τελικά, στην μέση μπήκε (και) η οικονομία μεγάλης κλίμακας.
Honda CBR900RR FireBlade - Η πρώτη από τις σύγχρονες superbikes είχε εμπρός τροχό 16 ιντσών και πίσω 17 ιντσών.
Τα πρώτα «στάνταρ» 17άρια
Τα πάντα είναι θέμα συμβιβασμών, στην μοτοσυκλέτα και η τελική κατάληξη στις 17 ίντσες, είτε για αγώνες απλώς για μοντέλα παραγωγής, ήταν ένας ακόμη. Κάπου ενδιάμεσα στους πιο «πρόθυμους» για στροφές τροχούς των 16 ιντσών, αλλά και στους πιο σταθερούς των 18 ιντσών. Στους αγώνες, η μετάβαση σε ελεγχόμενα ελαστικά – δηλαδή, το γνωστό σύστημα της μονομάρκας για όλες τις ομάδες και τα ίδια ελαστικά για όλους – έθεσε ένα νέο ζήτημα τυποποίησης που, σε μεγάλη κλίμακα, θα γλίτωνε και πολλά χρήματα στις ομάδες, στα εργοστάσια και πρακτικά σε όλους τους εμπλεκόμενους. Επί πολλά χρόνια, τόσο το MotoGP όσο και τα WSBK χρησιμοποιούσαν τροχούς 16,5 ιντσών (αναζητώντας πιθανότατα μέχρι και την τελευταία σταγόνα ευκινησίας), όμως οι κανόνες άλλαξαν πρώτα στα WSBK το 2013 και, έπειτα, στα MotoGP το 2016, καθιστώντας πλέον τις 17 ίντσες ως ΤΗΝ διάσταση για μοτοσυκλέτες δρόμου, πίστας και εν γένει, ασφάλτου.
Αυτό φυσικά δεν αναιρεί το γεγονός, ότι την μεγαλύτερη σημασία έχει πάντα το σωστό πάντρεμα της γεωμετρίας της μοτοσυκλέτας, με τους εκάστοτε τροχούς. Ωστόσο, στον κόσμο της Έρευνας και Ανάπτυξης, αν μπορείς να αφαιρέσεις έναν άγνωστο από την εξίσωση, είναι καλύτερα. Για αυτό, και βλέπουμε ότι στους αγώνες, τα «κρίσιμα» περιφερειακά όπως φρένα και αναρτήσεις, αλλά και τα ελαστικά, παρέχουν συνήθως μονομάρκες – και αυτό, διότι τα πακέτα δεδομένων και η τεχνογνωσία γύρω τους, είναι ήδη γνωστή σε όλους.
Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί πως, παρά την σχεδόν καθολική επικράτηση των τροχών 17 ιντσών σε μοντέλα δρόμου, βλέπουμε συχνά ή λιγότερο συχνά και άλλες διαστάσεις, κυρίως για τον εμπρός τροχό, όπως π.χ. 18 ίντσες -σε μοντέλα όπως το Honda Goldwing - ή 19 ίντσες, που συναντάμε συχνότατα στα μικτής χρήσης crossover/adventure. Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, ο μεγαλύτερος τροχός δρα φυσικά υπέρ της ευστάθειας και μίας εν γένει πιο ήπιας συμπεριφοράς, σε ταξίδια, μεγαλύτερες αποστάσεις και σταθερότερη οδήγηση.
