Ανατρέχοντας προς τα πίσω στον χρόνο στις δημοσιεύσεις που έχουμε κάνει σχετικά με την πρόθεση της κυβέρνησης να αναθεωρήσει τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.) βλέπουμε πως η περίφημη νέα αναθεώρηση του κώδικα αυτού είχε ξεκινήσει ήδη από τον τελευταίο χρόνο (2018) της προηγούμενης κυβέρνησης, όταν ο τότε υπουργός Μεταφορών, Χρήστος Σπίρτζης, είχε ανακοινώσει τη σύσταση νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για τον ΚΟΚ.
Έκτοτε συναντάμε ανά διαστήματα περιοδικά μπαράζ δημοσιευμάτων που κάθε φορά καταπιάνονται συλλήβδην με ένα “πρόβλημα” της κυκλοφορίας στην πόλη, το οποίο ο νέος Κ.Ο.Κ. προτίθεται να αντιμετωπίσει με συγκεκριμένη νέα νομοθεσία.
Ως τώρα αυτά τα ζητήματα έχουν μια ενδιαφέρουσα γραμμική σύνδεση με την επικαιρότητα της εποχής, λ.χ. όταν άρχισαν να πυκνώνουν τα ατυχήματα με ηλεκτρικά πατίνια, εμφανίστηκαν σύντομα οι “ειδήσεις” περί ενσωμάτωσης της μικροκινητικότητας στη νομοθεσία.
Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Οδική Ασφάλεια, που παρουσίασε η τρέχουσα κυβέρνηση στις αρχές του 2021 με τον πρώην πλέον υπουργό Κώστα Καραμανλή (μετά το ατύχημα των Τεμπών), η προσοχή είχε στραφεί σε άλλα ζητήματα, όπως η κατηγοριοποίηση και ηλεκτρονική παρακολούθηση των παραβάσεων, η θέσπιση αυστηρότερων ορίων ταχύτητας σε κατοικημένες περιοχές και άλλα εύηχα και εύπεπτα μέτρα, ενώ λίγο καιρό αργότερα πάλι η ίδια επικαιρότητα γέμιζε με την είδηση πως στον νέο Κ.Ο.Κ. θα τιμωρείται ο οδηγός και όχι το όχημα για την παράβαση.
Η μικρή αυτή αναδρομή αναδεικνύει κάποιες πραγματικότητες: πρώτον, η αναθεώρηση του Κ.Ο.Κ. είναι όντως μια διαδικασία υπό εξέλιξη και, δεύτερον, είναι σαφώς απαραίτητη καθώς τα κυκλοφοριακά δεδομένα αλλάζουν διαρκώς και η νομοθεσία οφείλει να επικαιροποιείται αναλόγως.
Όσο όμως συχνά οι πολιτικές εξαγγελίες (ή και “διαρροές”) δείχνουν να έπονται της επικαιρότητας ακολουθώντας με υποσχέσεις πως το όποιο πρόβλημα θα διευθετηθεί στην ερχόμενη αναθεώρηση, υπάρχουν και κάποια ζητήματα που απασχολούν διαχρονικά και ουδέποτε έχουν αντιμετωπιστεί σοβαρά από τον νομοθέτη. Ένα πρωταγωνιστικό θέμα είναι η κίνηση των δικύκλων στους κενούς διαδρόμους μεταξύ αυτοκινήτων στους δρόμους, η διήθηση.
Η πρακτική αυτή παραμένει για δεκαετίες ένα διαρκές “έγκλημα” που επιτρέπεται με την σιωπηρή ανοχή των αρχών. Όσο σπάνιο είναι να δεχτεί κανείς κλήση για διήθηση από την Τροχαία, άλλο τόσο δύσκολο είναι να δικαιωθεί νομικά αν υποστεί ατύχημα κινούμενος ανάμεσα από αυτοκίνητα, ακόμη κι αν η ουσιαστική υπαιτιότητα δεν είναι δική του.
Τον τελευταίο καιρό έχουν πυκνώσει και πάλι τα δημοσιεύματα που μιλούν για νομοθέτηση της διήθησης στον επόμενο Κ.Ο.Κ. και, καθώς στην πλειοψηφία τους προέρχονται από τον χώρο των αυτοκινήτων, εύλογα αγγίζουν μια ευαίσθητη χορδή στο νευρικό σύστημα των οδηγών που καθημερινά καταθέτουν την ψυχική τους ηρεμία στους δρόμους της πόλης προσπαθώντας να μετακινηθούν.
Σε κάθε δημοσίευμα που σέβεται τον εαυτό του αυτό είναι ένα ακόμη πρόβλημα που αναμένεται επιτέλους να διευθετηθεί νομικώς και μάλιστα τους τελευταίους μήνες διαβάζουμε συχνά-πυκνά πως το θέμα απασχολεί την περίφημη νομοπαρασκευαστική επιτροπή – αν και τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει καν πραγματική επικαιρότητα πίσω από την είδηση.
Ας δούμε τα δεδομένα. Πρώτον και βασικότερον, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία η διήθηση των δικύκλων είναι μια ξεκάθαρη παράβαση του Κ.Ο.Κ., καθώς σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται η παράλληλη κίνηση δύο (οποιωνδήποτε) οχημάτων στην ίδια λωρίδα.
Δεύτερον, η διήθηση των δικύκλων είναι ζήτημα επιβίωσης, όχι γούστο. Το βασικό πλεονέκτημα της μοτοσυκλέτας στην πόλη είναι αυτή ακριβώς η ικανότητά της να μην κολλά στο μποτιλιάρισμα, μα να αποδρά μέσω των κενών που δημιουργούνται. Γι’ αυτό την προτιμούν τόσες χιλιάδες συμπολίτες μας, γι’ αυτό και η αγορά καιγόταν για χρόνια να νομοθετηθεί η ισοδυναμία διπλωμάτων οδήγησης Α1 και Β.
Για τον οδηγό τετράτροχου που έχει βαρεθεί να πετά 3 και 4 ώρες την ημέρα για να πάει και να έρθει από τη δουλειά, το πέρασμα σε ένα ελαφρύ δίκυκλο ανάγεται σε ζήτημα ποιότητας ζωής, σε κερδισμένο χρόνο και λιγότερο στρες. Φαντάζομαι πως όλοι οι οδηγοί που κάνουν τη μετάβαση σε αναβάτες καλοβλέπουν πρωτίστως την ικανότητα του νέου τους οχήματος να περνά μεταξύ των μποτιλιαρισμένων αυτοκινήτων – και όχι το προνόμιο να βρέχονται όταν βρέχει, να σκάνε όταν κάνει ζέστη και να παγώνουν όταν κάνει κρύο.
Δεν υπάρχει λόγος να επαναλάβουμε τα πολλά επιχειρήματα που στηρίζουν την αξία του δικύκλου στην αστική μετακίνηση. Επιγραμματικά μόνο να θυμίσουμε πως άλλες παράμετροι με μεγάλη σημασία είναι οι σαφώς λιγότεροι ρύποι που εκπέμπει, τόσο καθώς κινείται λιγότερη ώρα για την ίδια διαδρομή όσο και γιατί ως επί το πλείστον έχει μικρότερο και οικονομικότερο κινητήρα από ένα αυτοκίνητο, η ευεργετική του επίδραση στο πρόβλημα του παρκαρίσματος κ.ά.
Όσον αφορά στη διήθηση, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι η συνέχιση της απαγόρευσής της αντιβαίνει στη στοιχειώδη λογική. Απλά σκεφτείτε όλα τα εκατοντάδες χιλιάδες δίκυκλα που κυκλοφορούν καθημερινά στις μεγάλες πόλεις να πρέπει να στέκονται στο φανάρι στην ουρά ως αυτοκίνητα. Τα μποτιλιαρίσματα θα πολλαπλασιαστούν σε μήκος και ο κίνηση θα γίνει ακόμη πιο ασφυκτική, μα δυστυχώς αυτό θα συμβεί αν ξαφνικά ο κάθε μοτοσυκλετιστής κινδυνεύει με πρόστιμο κάθε φορά που χώνεται μεταξύ αυτοκινήτων.
Αυτός και μόνο είναι ένας σοβαρότατος λόγος για να ασχοληθεί σοβαρά ο νομοθέτης με το θέμα και πραγματικά είναι ντροπή που τόσες δεκαετίες μια απολύτως απαραίτητη καθημερινή πρακτική παραμένει αόρατη στα μάτια του Νόμου, αφήνοντας την εφαρμογή της σε άτυπες κοινωνικές συνήθειες και “χάρες” των οργάνων της Τάξης – που και οι ίδιοι φυσικά εκμεταλλεύονται την ικανότητα διήθησης των αστυνομικών μοτοσυκλετών τους στο έπακρο.
Είναι λοιπόν απαραίτητο ο Κ.Ο.Κ. να ασχοληθεί με το θέμα και μάλιστα με φίλτρο τις πραγματικές ανάγκες μετακίνησης και όχι τις όποιες θορυβώδεις κορώνες σχετικών και άσχετων που συχνά συναντάμε δεξιά κι αριστερά.
Ρεαλιστικά η διήθηση πρέπει να επιτρέπεται δια νόμου, τουλάχιστον για συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως λ.χ. όταν η κυκλοφορία είναι σταματημένη ή κινείται με πολύ αργές ταχύτητες. Το να μπορεί το δίκυκλο να ξεφύγει από το μποτιλιάρισμα είναι ζωτικό ζήτημα: θα εκπέμψει λιγότερους ρύπους αφού δε θα περιμένει στο ρελαντί όπως τα τετράτροχα και ο αναβάτης του θα γλιτώσει την εισπνοή των καυσαερίων των τριγύρω οχημάτων όσο θα περίμενε στην ουρά.
Σαφέστατα και πρέπει να διωχθούν επικίνδυνες πρακτικές, όπως οι απότομες σφήνες σε υψηλές ταχύτητες, αλλά εκεί πλέον πάμε σε άλλα χωράφια που δεν αφορούν στη διήθηση καθ’ εαυτή, αλλά στα όρια της επικίνδυνης οδήγησης.
Επίσης θα είχε λογική να νομοθετηθεί ένα όριο σχετικής ταχύτητας για τη διήθηση. Δεν είναι το ίδιο επικίνδυνο να περάσω μεταξύ μποτιλιαρισμένων οχημάτων με 10 και με 100 km/h, και το νομοθετικό παράδειγμα άλλων χωρών εστιάζει στο πόσο πιο γρήγορα επιτρέπεται η μοτοσυκλέτα να κινείται όταν περνά δίπλα από κινούμενο όχημα κατά τη διήθηση, όχι στο αν θα πρέπει να περάσει.
Είναι λοιπόν προφανές πως η νομοθέτηση της διήθησης δικύκλων είναι ένα ζήτημα που πρέπει να μας απασχολεί πολύ, καθώς με τα σημερινά δεδομένα όποιος καβαλά μηχανή στην Ελλάδα είναι 100% παράνομος κάθε φορά που χώνεται μεταξύ αυτοκινήτων στην κίνηση, ανεξαρτήτως αν αυτά κινούνται ή όχι. Είναι τόσο παράλογο όσο και προβληματικό, αλλά και ντροπιαστικό για μια σύγχρονη χώρα να αγνοεί ένα ζήτημα που αφορά τόσες πολλές χιλιάδες ανθρώπων αφήνοντάς το έρμαιο στις χαραμάδες της νομοθεσίας.
Από την άλλη, έχουμε ρεαλιστικές ελπίδες να δούμε μια λογική αντιμετώπιση από το κράτος στο ζήτημα; Δύσκολα, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς. Δυστυχώς για όλες τις κυβερνήσεις που μπορούμε να θυμηθούμε η μοτοσυκλέτα έχει υπάρξει ο,τιδήποτε εκτός από λύση στο κυκλοφοριακό και τη ρύπανση, καθώς αντιμετωπίζεται κυρίως ως εύκολος εισπρακτικός στόχος, συχνά δε και ως πρόβλημα.
Δείτε για παράδειγμα άλλα καυτά θέματα, όπως αυτό του παρκαρίσματος. Κάθε τρεις και λίγο η Τροχαία εκδράμει με ιδιωτικά φορτηγά για να μαζέψει παρκαρισμένα δίκυκλα από τα πεζοδρόμια του κέντρου της Αθήνας, παρότι η Πολιτεία δεν έχει μια λύση να αντιπροτείνει για το πού να παρκάρει νόμιμα κανείς τη μηχανή του ενώ, επιπλέον, αγνοεί το απλό γεγονός πως αν αρχίσουμε όλοι να παρκάρουμε τα δίκυκλά μας ως προβλέπει ο νόμος, ως αυτοκίνητα δηλαδή … καλωσήλθατε στην κόλαση.
Αυτό το απλό δε νομοθετείται δεκαετίες τώρα, να οριστεί δηλαδή μια ξεκάθαρη περιγραφή του πότε μια μηχανή ενοχλεί στο πεζοδρόμιο και πότε όχι. Προς το παρόν, όταν βγουν παγανιά οι καρχαρίες, αν έχει ρόδες και είναι στο πεζοδρόμιο θα πληρώσει.
Και είναι απολύτως αναμενόμενο, εδώ που τα λέμε, όταν από τη μια βγάζει ωραία τηλεοπτικά θέματα που μας δείχνουν “αποφασισμένους να καθαρίσουμε τα πεζοδρόμια από τη μάστιγα” και από την άλλη βγάζει και το κατιτίς του σε μεταφορικά, φύλακτρα και πρόστιμα που θα κληθεί θα πληρώσει ο δύσμοιρος που επέλεξε μηχανή για να κατεβαίνει στη δουλειά του στο κέντρο, αντί να πάρει κι αυτός ένα κουβαδάκι για να παίζει με τα άλλα παιδάκια στις παραλίες των πηγμένων λεωφόρων.
Διότι συχνά το κράνος φροντίζει να μας θυμίζει πως στα μάτια του δεν είμαστε πολίτες, δεν είμαστε μοτοσυκλετιστές, είμαστε απλώς κάτοχοι πορτοφολιών.
Η διήθηση είναι ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα, καθώς είναι πολύ δύσκολο να βρεις μια γραμμή που θα ικανοποιήσει όλες τις πλευρές. Από τη μια ο νομοθέτης μάλλον βολεύεται με αυτήν την σιωπηρή ανοχή που επικρατεί στο ζήτημα και δείχνει να αποφεύγει να ακουμπήσει κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις στη μεγάλη πλειοψηφία, δηλαδή στους οδηγούς αυτοκινήτων.
Από την άλλη, η διάθεση που έχουμε δει στις ειδήσεις που ασχολούνται με τον Κ.Ο.Κ., αλλά και στις προηγούμενες αναθεωρήσεις του, είναι το κράτος να αναλωθεί σε μέτρα που γράφουν στους τίτλους των δελτίων ειδήσεων, όπως “πρόστιμα-φωτιά στις επικίνδυνες παραβάσεις”, αλλά από ουσία μηδέν. Το παίζουμε αυστηρότεροι, δείχνουμε να νοιαζόμαστε, μα τα ουσιαστικά ζητήματα απλώς τα σκουπίζουμε κάτω από το χαλί για να ασχοληθεί με αυτά κάποιος επόμενος.
Υπό αυτό το πρίσμα δε θα μας έκανε εντύπωση αν ένας τίτλος του στυλ “τέλος στη διήθηση, θα κινούνται όπως όλα τα οχήματα οι μοτοσυκλέτες” κρινόταν ως λαοφιλής, άρα ψηφοθηρικά ωφέλιμος.
Ας ελπίσουμε πως αυτή λογική δε θα είναι η κυρίαρχη στις όποιες αποφάσεις πάρει ο νομοθέτης που χτενίζει τον Κ.Ο.Κ. αυτόν τον καιρό. Ας ευχηθούμε ο γνώμονας να είναι το δημόσιο συμφέρον και η οδική ασφάλεια, πως η διήθηση θα μπορεί να εκτελείται νόμιμα εντός συγκεκριμένων ορίων ασφαλείας και πως οι επικίνδυνες πρακτικές που δικαιολογημένα προκαλούν τη μήνη των οδηγών αυτοκινήτων θα στηλιτευτούν και παταχθούν.
Αλλά πάλι, ίσως είναι ουτοπικό να περιμένουμε λογική δράση από μια Πολιτεία που διαχρονικώς από τη μια απαιτεί με απειλή προστίμου τη χρήση προστατευτικού κράνους από τους μοτοσυκλετιστές και από την άλλη δε μπαίνει καν στη διαδικασία να το αντιμετωπίσει φορολογικά ως είδος πρώτης ανάγκης, δε βρίσκει ούτε μια φοροαπαλλαγή της προκοπής γι’ αυτό.
Και αυτή δεν είναι μομφή για μια συγκεκριμένη κυβέρνηση, καθώς το ίδιο ακριβώς άρθρο θα μπορούσε να έχει δημοσιευτεί σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή των τελευταίων 33 ετών που κατέχω δίπλωμα οδήγησης μοτοσυκλέτας στην Ελλάδα. Πόσες κυβερνήσεις μας κάνει αυτό; Πολλές περισσότερες από τα όρια ντροπής που θα έπρεπε να έχουμε ο κάθε ένας από μας ως πολίτες μιας “ευνομούμενης δημοκρατικής χώρας”.
