Του Δημήτρη Κατσούλα

Φωτογραφίες: Δημήτρης Κατσούλας 

«Αυτός είναι ο δρόμος προς το Ιερό. Εκείνοι που έχουν κακές προθέσεις πρέπει να φύγουν αμέσως….»

Αντίοχος

Η φωτογραφική απεικόνιση ενός τόπου μέσα από τα μάτια του ταξιδευτή αντικατοπτρίζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του, τόσο ζωντανά, που θέλεις να εισέλθεις μέσα στα εκατομμύρια των pixels που την συνθέτουν.

Αντικρίζοντας για πρώτη φορά τα βλέμματα των θεών στο μακρινό Νεμρούτ μέσα από τον φωτογραφικό φακό γνωστού ταξιδευτή, ήθελα απλά να διακτινιστώ εκεί, στον τόπο του Αντίοχου Α’, του βασιλιά της Κομμαγηνής.

Τελικά «απέναντι» ένα «Γιουνάν»… αρκεί

24 Οκτωβρίου 2016 και ώρα 14:00, ο ήλιος βρίσκεται στο αποκορύφωμά του. Έχω διανύσει περισσότερα από 1500 μοναχικά χιλιόμετρα ανάμεικτου οδικού δικτύου στην γειτονική Τουρκία σε λιγότερο από τρεις μέρες. Ξεκινώντας από το γραφικό Τσεσμέ , την πρωτεύουσα της Λυκαονίας Ικόνιο, τα αγαπημένα μου υψίπεδα της Καππαδοκίας και την σιωπηλή ανατολική Ανατολία, οδηγώ πλέον την ογκώδη μοτοσικλέτα μου στην κεντρική λεωφόρο της πόλης Αντιγιαμάν στην νοτιοανατολική Τουρκία, μια πόλη που πριν μερικές μέρες είχε δεχθεί επίθεση από μέλη του ISIS.

Η διάσχιση της πόλης αστραπιαία. Για κάποιο λόγο όλα γύρω μου ήταν τόσο ήσυχα που μου προκαλούσαν φόβο. Σε κάθε φανάρι αποτελούσα το επίκεντρο των βλεμμάτων, άνθρωποι απορημένοι, τρομαγμένοι με κοιτούσαν επιδεικτικά. Ένα νεύμα χαιρετισμού και συνέχισα την ανατολική πορεία μου προς την πόλη Κάχτα, όπου και θα διανυκτέρευα. Ένα και μοναδικό ξενοδοχείο στην πόλη. Ο καλός μου φίλος Μουράτ από το Προκόπι είχε κανονίσει την διαμονή μου. Οι αφιλόξενοι υπάλληλοι μέχρι να καταλάβουν πως είμαι Έλληνας συμπεριφέρονταν νευρικά.

Τελικά «απέναντι» ένα «Γιουνάν»… αρκεί

Θεέ του θνητού κόσμου, ήρθε η ώρα να γνωριστούμε!

Ελαφρωμένος από «βάρη» του ταξιδιού ξεκίνησα δειλά την διαδρομή μου για τον «απροσπέλαστο» Όλυμπο της Ανατολίας ,το όρος Νεμρούτ Νταγκ. Εκεί όπου οι ακτίνες του ήλιου δίνουν ζωή στα πέτρινα κουφάρια θεών και βασιλιάδων. Η λαχτάρα μου να αντικρύσω αυτή την γη ήταν πελώρια, η εικόνα του ταφικού μνημείου είχε φωλιάσει στο μυαλό μου.

Η διαδρομή στην Τουρκική Μεσοποταμία είναι ιδανική για μοτοσικλετιστές. Ένα σύμπλεγμα ψηλών βουνών στον ορίζοντα με χέρσες πλαγιές κοντράρει το βλέμμα. Σε παροτρύνει να χαλαρώσεις και να θαυμάσεις τις φυσικές ομορφιές, που συνδυάζονται απόλυτα με τις ανθρώπινες πινελιές. Μικρά και μεγάλα ποτάμια, που ενώνουν τις όχθες τους με γέφυρες κάθε μεγέθους και τύπου, γραφικά χωριά πλαισιωμένα από καταπράσινους αγρούς και ιστορικά μνημεία. Πραγματικά είναι μια άκρως εθιστική διαδρομή.

Βρίσκομαι στα ριζά του επιβλητικού ορεινού όγκου Νεμρούτ και αντικρίζω το πρώτο ιστορικό αξιοθέατο, τη γέφυρα Severan ή αλλιώς Cendere. Ρωμαϊκή τοξωτή γέφυρα, η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο! Χτίστηκε το 2ο μ.Χ. αιώνα προς τιμήν του Ρωμαίου αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου, της γυναίκας του Ιουλίας και των δύο γιών του, Καρακάλλα και Γέτα.

Σε κάθε πλευρά υπάρχουν δύο στήλες, ύψους 9 μέτρων, που εκπροσωπούν τα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας. Η στήλη που αντιπροσώπευε τον Γέτα δεν υπάρχει. Ο ίδιος του ο αδερφός τον δολοφόνησε και κατέστρεψε τη στήλη αλλά και τις επιγραφές που έγραφαν το όνομα του.

Ρίχνω μια γρήγορη ματιά και συνεχίζω τη βορειοανατολική διαδρομή μου προς το ταφικό σύμπλεγμα, όμως ένα ακόμα σημαντικό αξιοθέατο κόβει τη φόρα μου!

Γενίκαλε, το κάστρο των Μαμελούκων στο χωριό Κοτσαχισάρ. Χτισμένο το13ο αιώνα από τους Μαμελούκους (στρατιωτικές δυνάμεις δούλων), είναι γνωστό στις μέρες μας ως Γενίκαλε, που σημαίνει νέο κάστρο. Δυστυχώς, έπειτα από μια μικρή παράκαμψη, συνειδητοποίησα πως το επιβλητικό κάστρο ήταν κλειστό….λόγω ανακαίνισης. Κρίμα, είμαι σίγουρος πως στα σπλάχνα του θα μεταφερόμουν σε μια άλλη εποχή, όπου στα παιχνίδια των θρόνων δεν κέρδιζε η διπλωματία αλλά η επιβίωση στο πεδίο της μάχης.

Σιγά σιγά, ο ανηφορικός δρόμος στενεύει, οδηγώντας με προς το τελευταίο ορεινό χωριό, το Καραντούτ, από όπου ξεκινά η μοναδική διαδρομή προς τον τύμβο του Αντίοχου. Βέβαια ο αρχαιολογικός χώρος προσεγγίζεται και από τη βόρεια πλευρά του βουνού, μέσω της πόλης Μαλάτεια. Η κατάσταση του δρόμου είναι κακή, ενώ μεγάλο κομμάτι του είναι χωμάτινο.

Η ανάβαση στο όρος είναι μοναχική. Δε συνάντησα κανένα ζωντανό όν σε όλη την πορεία των 12 χιλιομέτρων προς την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου.

Το βλέμμα μου άγγιζε πλέον τα όρια του ορίζοντα. Τίποτε δεν το σταματούσε. Χανόταν εκεί όπου ρέουν οι παραπόταμοι του Ευφράτη, που τροφοδοτούν τις κοιλάδες με το πολύτιμο νερό, εκεί όπου Τούρκοι και Κούρδοι αυτονομιστές βιώνουν έναν άτυπο πόλεμο, εκεί όπου χιλιάδες πρόσφυγες στα σύνορα με την Συρία παλεύουν να εισβάλουν στην Τουρκική μεθόριο για να σωθούν από την μανία του εμφυλίου πολέμου. Κι όμως, τίποτε από όλα αυτά δε γίνεται αντιληπτό εδώ, παρά μόνο το θρόισμα του ανέμου.

Στον προαύλιο χώρο δεν υπάρχει άνθρωπος. Η θερμοκρασία στα 2000 μέτρα έχει πέσει στους 13 βαθμούς. Αφήνω τη μοτοσικλέτα μου (…με την ελπίδα να την ξαναδώ) και ακολουθώ το απότομο ανηφορικό μονοπάτι των 850μ προς τον αρχαιολογικό χώρο.

Με κομμένη αναπνοή, το βλέμμα μου διασταυρώνεται με αυτό του Αντίοχου και των Θεών που τον συντροφεύουν. Η απόκοσμη και επιβλητική ομορφιά του ταφικού ιερού μαγεύει. Δίκαιε Αντίοχε, βασιλιά της Κομμαγηνής, Θεέ του θνητού κόσμου, ήρθε η ώρα να γνωριστούμε!

Ποιος ήταν λοιπόν ο φιλόδοξος Αντίοχος Α΄ ο Θεός;

Ο Αντίοχος Α΄, βασιλιάς της Κομμαγηνής, ήταν γιος του Μιθριδάτη A΄ Καλλίνικου και της Λαοδίκης, κόρης του Σελευκίδη Αντιόχου Η΄ Γρύπου. Η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι ακριβής. Πιστεύεται πως γεννήθηκε στα τέλη του 2ου με αρχές 1ου π.Χ. αιώνα.

Διαδέχτηκε τον πατέρα του, Μιθριδάτη, στο θρόνο του βασιλείου της Κομμαγηνής, το 69 π.Χ. Ως βασιλιάς αποδείχθηκε ικανότατος, διπλωματικός και αποτελεσματικός, ενώ η δυναστεία του ήταν από τις μακροβιότερες στην ιστορία της Κομμαγηνής.

Παρόλα αυτά, έμεινε στην ιστορία γνωστός στο ευρύ κοινό για την κατασκευή του εντυπωσιακού θρησκευτικού ιερού στο όρος Νεμρούτ. Η ματαιοδοξία του ήταν και η αιτία της δημιουργίας του τύμβου. Μάλιστα, σε μια από τις επιγραφές που βρέθηκαν γράφει «Εγώ ο Αντίοχος έστησα αυτό το μνημείο για να δοξάσω τον εαυτό μου και τους θεούς μου!»

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, εμπνεύστηκε μια θρησκεία, όπου οι θεοί που λατρεύονταν ήταν η μια μίξη των θεών της Ελλάδας, της Αρμενίας και της Περσίας. Πίστευε πως με τη θρησκεία αυτή, αλλά και το ταφικό σύμπλεγμα… θα λατρευόταν σα θεός μετά θάνατον, ενώ ο τύμβος θα γινόταν τόπος περισυλλογής και προσκυνήματος για το λαό του.

Το μνημείο παρέμεινε άγνωστο για αιώνες, μέχρι την τυχαία ανακάλυψή του από τον Γερμανό μηχανικό Καρλ Σέστερ, πριν από 136 χρόνια. Οι αρχαιολόγοι εικάζουν ότι εντός του τύμβου κρύβεται ο τάφος του Θεού Βασιλιά, ο οποίος όμως μέχρι σήμερα δεν έχει ανακαλυφθεί κατά τις ανασκαφές. Από το 1988 η Unesco συμπεριέλαβε το ιερό στις λίστες της.

Χτισμένος σε υψόμετρο 2134 μέτρων, ο τύμβος αποτελείται από τρία πλατώματα.

Στο ανατολικό πλάτωμα, βρίσκονται πέντε κολοσσιαία καθιστά ακέφαλα αγάλματα.Τα κεφάλια τους έχουν αποκοπεί, πιθανά λόγω μεγάλου σεισμού, ή κάποιας άλλης φυσικής καταστροφής ή και ανθρώπινης παρέμβασης και πλέον κείτονται μπροστά από τα ακέφαλα σώματα-γλυπτά. Τα πέντε αγάλματα απεικονίζουν το Δία-Ωρομάσδη, τον Απόλλωνα-Μίθρα-Ήλιο-Ερμή, τον Ηρακλή-Αρτάγνη-Άρη καθώς και την τοπική θεότητα Κομμαγένη, που αντιστοιχεί στην αρχαιοελληνική θεότητα Τύχη. Εκατέρωθεν βρίσκονται και οι προστάτες αυτών, δύο αγάλματα που αναπαριστούν έναν αετό και ένα λιοντάρι. Έντεκα μέτρα χαμηλότερα στο δυτικό πλάτωμα, υπάρχει μια αντίστοιχη συστοιχία αγαλμάτων και παράλληλα υπάρχουν ανάγλυφα από πορόλιθο που αναπαριστούν Πέρσες προγόνους του Θεού Βασιλιά. Στο Δυτικό πλάτωμα, η συμμετρία δεν είναι αντίστοιχη του ανατολικού. Τέλος, στη βόρεια πλευρά, υπάρχουν επιτύμβιες στήλες χωρίς κάποια γραφή, οι οποίες σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, προορίζονταν για τους απογόνους του Αντίοχου Α΄.

Για την κατασκευή του κολοσσιαίου μνημείου δαπανήθηκαν τεράστια χρηματικά ποσά ενώ οι χωρικοί της Κομμαγηνής αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν τα εδάφη τους, αλλά και να προσφέρουν προσωπική εργασία για την ολοκλήρωση του ιερού. Το τίμημα ήταν τεράστιο. Όμως στις μέρες μας «χαζεύουμε» βλέποντας αυτή την κατασκευή.

Η γνωριμία με τον Αντίοχο και το επιβλητικό ιεροθέσιο του Νεμρούτ ήταν πραγματικά μοναδική. Ο ήλιος αποχαιρετούσε το στερέωμα, η θερμοκρασία άγγιζε πλέον τους 10 βαθμούς, ενώ ο άνεμος λυσσούσε. Έπρεπε πια να πάρω την κατιούσα, αλλά δεν ήθελα…

Καλό βράδυ Δίκαιε, φιλέλληνα βασιλιά της Κομμαγηνής.

Χρήσιμα

• Διαμονή: Πόλη Κάχτα, απέχει περίπου 40 χιλιόμετρα και είναι η ιδανικότερη επιλογή. Στο ερημικό ορεινό χωριό Καραντούτ, υπάρχουν ξενώνες, οι οποίοι όμως «δείχνουν» άθλιοι και εγκαταλελειμμένοι. Πιθανά μετά την κρίση που χτύπησε την γειτονική χώρα να μην λειτουργούν. Ή να είναι κλειστοί από τον Οκτώβριο και μετά.Το ξενοδοχείο που με φιλοξένησε ήταν το Hotelnemrut 2000.

• Να έχετε μαζί σας νερό ή κάποιο ισοτονικό ποτό, καπελάκι και μια μπλούζα για αλλαγή. Ο ιδρώτας θα ρέει άφθονος.

• Η καλύτερη ώρα για την επίσκεψή σας είναι το πρωί στην ανατολή του ήλιου ή κατά την δύση. Ιδανική εποχή από τον Μάϊο και μέχρι το τέλος του Οκτώβρη.

Φωτογραφίες I

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•  

Φωτογραφίες II

• 
• 
• 
• 
• 
•