Του Κωσταντίνου Μητσάκη

Έχοντας φτάσει στους Ίνκας και στο μνημείο Κίτο, σκαρφαλώναμε τις καταπράσινες βουνοπλαγιές των Άνδεων με σκοπό την Κολομβία. Τώρα ξεκινούσα τα δύσκολα – ή μάλλον τα επικίνδυνα, μιας και μπαίναμε στην χώρα της κοκαϊνης.

Η βιομηχανία της κοκαΐνης

Δεν είναι μόνο η βιομηχανία της κοκαΐνης που εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες προσπαθούν οι επίσημες αρχές της Κολομβίας να γκρεμίσουν. Τα τελευταία 40 χρόνια, η χώρα σπαράσσεται από έναν εμφύλιο πόλεμο που μόνο την τελευταία δεκαετία μετρά 50.000 ζωές. Κυριότερος αντίπαλος και πονοκέφαλος για την εκάστοτε κυβέρνηση αποτελούν οι αριστεριστές αντάρτες των Επαναστατικών Ένοπλων Δυνάμεων της Κολομβίας (FARC).
Έχοντας πλήρη επίγνωση της τρομερής επικινδυνότητας που εσώκλειε ένα οδικό πέρασμα της Κολομβίας, μοτοσυκλέτα και αναβάτες βρεθήκαμε εκτεθειμένοι σε αυτές ακριβώς τις ριψοκίνδυνες καταστάσεις, που μας υποχρέωσαν να είμαστε πλέον του δέοντος προσεκτικοί και επιφυλακτικοί. Επιστρατεύοντας όλες μας τις αισθήσεις και βασιζόμενοι στο ένστικτο και την εμπειρία μας, η γνωριμία με την Κολομβία εξελίχθηκε αναπόφευκτα σε μια νευρωτική υπόθεση συνεχούς εγρήγορσης και αφύπνισης απέναντι σ’ όλους και όλα.

Απόδραση και διέξοδο ωστόσο, από την συνεχή ψυχολογική πίεση και το άγχος που μας διακατείχε καθοδόν στους δρόμους της Κολομβίας, αποτελούσε το εκπληκτικό μοτίβο των Άνδεων που μέσα του κυλούσε η διαδρομή μας. Ασύλληπτα τρομερές εναλλαγές και ποικιλία ορεινών τοπίων (αλπικής και τροπικής ζώνης), απόρροια ενός απρόσμενου “φυσικού” πλουραλισμού. Παρθένα δάση και παραλίες, καθώς και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα περασμένων αιώνων πρόσφεραν την εμπειρία ενός ειδυλλιακού σκηνικού πλαισιωμένου από παραδοσιακά στοιχεία καθημερινότητας των γηγενών και από τοπικά, μαγικά έθιμα, όπως αυτά ακριβώς υπαγορεύονται μέσα από τα λεγόμενα του Κολομβιανού νομπελίστα συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρθία Μάρκες. Η Κολομβία –και όχι άδικα– χαρακτηρίζεται ως «The Continent Country», η Χώρα της Καραϊβικής, των Άνδεων, του Ειρηνικού και του Αμαζονίου.
Το κολομβιανό οδικό πρόγραμμα των 1500 χλμ., περιελάμβανε πέρασμα από τις περιβόητες (λόγω καρτέλ ναρκωτικών) πόλεις Cali και Mendellin. Κολομβιανά αστικά κέντρα γεμάτα κίνηση, ζωή και χρώματα που μας εξέπληξαν με την άριστη υποδομή τους. Μοντέρνες πόλεις μ’ έντονη την αρχιτεκτονική των σύγχρονων μεγαλουπόλεων, που διατηρούν ωστόσο το παρελθόν τους με τις αποικιακές συνοικίες που μαρτυρούν την ιστορία τους.

Στα 2.800 μέτρα

Αμφότερες έχουν συνδέσει το όνομα τους με το διεθνές εμπόριο ναρκωτικών αφού η Mendellin αποτέλεσε όλη την δεκαετία του ΄80 την παγκόσμια πρωτεύουσα των ναρκωτικών, τίτλος που μεταβιβάστηκε στην δεκαετία του ΄90 στη γειτονική πόλη Cali, όταν οι βαρόνοι των καρτέλ αποφάσισαν να μετακινηθούν λίγο πιο νότια! Το 80% της παγκόσμιας παραγωγής κοκαΐνης έχει την ετικέτα “Made in Colombia”, και προέρχεται από παρακείμενες, καλά φυλασσόμενες φυτείες που συντηρούν εξαθλιωμένοι χωρικοί, μιας και αυτού του είδους η ενόχληση είναι η μοναδική πηγή εισοδήματός τους.

Μια πυκνή, ελκυστική τροπική βλάστηση κυριολεκτικά έπνιγε τον στενό, φιδίσιο δρόμο, ο οποίος ανεβοκατεβαίνοντας σε υψόμετρο (φτάσαμε μέχρι και τα 2.800 μ.), είχε αναλάβει να μας οδηγήσει από την πόλη Mendellin των Άνδεων στην παράκτια Cartagenα του Ατλαντικού. Αυτή έμελλε να ήταν και η τελευταία μας διαδρομή στην Κολομβία, και κατά επέκταση στη Νότια Αμερική, αφού από το λιμάνι της Cartagenα, ένα πλοίο θα μας μετέφερε στον Παναμά, απ’ όπου θα συνεχίζαμε το διηπειρωτικό μας οδοιπορικό στην Κεντρική Αμερική. Γνωρίζαμε ότι η Route Panamerican, στο ύψος της Mendellin, διακόπτεται προσωρινά, αφού η γεωμορφολογία της παραμεθόριας περιοχής των δύο κρατών (Darian Gap area) χαρακτηρίζεται από βαλτώδεις τροπικές εκτάσεις που δεν ενδείκνυνται για την κατασκευή οδικής αρτηρίας, με αποτέλεσμα να μην υφίσταται οδική σύνδεση Κολομβίας-Παναμά.

Καθώς το πλοίο έσχιζε νωχελικά εκείνο το πρωινό το γαλάζιο σεντόνι της Καραϊβικής με κατεύθυνση τον Παναμά, οι νοτιοαμερικανικές ακτές που αχνοφαίνονταν στο βάθος του ορίζοντα σηματοδοτούσαν την ολοκλήρωση της δίτροχης παρουσίας μας στη Νότια Αμερική και παράλληλα, την απαρχή της δεύτερης ταξιδιωτικής ενότητας του διηπειρωτικού μας εγχειρήματος. Στους δρόμους της Νότιας Αμερικής, με κινητήριο δύναμη το όνειρο της αναζήτησης και της γνώσης, είχαμε βιώσει ένα σαγηνευτικό οδοιπορικό σε τόπους νέους και μακρινούς, με ξεχωριστούς χώρους πολιτισμικής αισθητικής, επικοινωνίας και αντίληψης, όπου η ομορφιά των ανθρώπων κρυβόταν αποκλειστικά στην ψυχή τους...

Στην διώρυγα του Παναμά

Λουσμένοι κυριολεκτικά στον ιδρώτα και περικυκλωμένοι από δεκάδες ρυπογόνα οχήματα –κυρίως λεωφορεία- προσπαθούσαμε απεγνωσμένα να βρούμε ένα κατάλυμα στην Πόλη του Παναμά. Η πνιγερή –λόγω απίστευτης υγρασίας– ατμόσφαιρα και ο ήλιος των 32ο C είχαν καταστήσει ένα ανυπόφορο μαρτύριο τη διαδικασία ανεύρεσης στέγης, οδηγώντας μας σ’ έναν εκνευρισμό άνευ προηγουμένου. Τροπικές κλιματολογικές συνθήκες που οφείλονται τόσο στη γεωγραφικά θέση του Παναμά, όσο και στο ότι η χώρα βρίσκεται τελείως εκτεθειμένη στους δύο ωκεανούς, τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό. Ήταν μοιραίο, λοιπόν, να νιώσουμε την αποπνικτική αγκαλιά του τροπικού κλίματος.

Πρώτος οικοδεσπότης μας στην Κεντρική Αμερική ο Παναμάς, που καταλαμβάνει τον πιο στενό και νοτιότερο τμήμα της Κεντρικής Αμερικής και σχηματικά θυμίζει πλαγιασμένο τελικό σίγμα, μήκους 1.000 χλμ και ελάχιστου πλάτους μόλις 62 χλμ. Το εντυπωσιακό εμπορικό κέντρο της Πόλης του Παναμά με τους θεαματικούς ουρανοξύστες και την απαστράπτουσα χλιδή και πολυτέλεια, μονοπώλησε το ενδιαφέρον μας. Εικόνες που αντικατόπτριζαν, έμμεσα αλλά ξεκάθαρα, την οικονομική ευρωστία που διακρίνει τη χώρα, με σημαντικότερο πυλώνα τις εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται γύρω από την τόσο σημαντική υδάτινη αρτηρία που λέγεται Διώρυγα του Παναμά.

Το σημαντικότερο αξιοθέατο της πόλης του Παναμά είναι αναμφίβολα το περίφημο κανάλι, που μπορείτε να θαυμάσετε σ’ έναν από τους τρεις σταθμούς υδατοφρακτών (δεξαμενών) που υπάρχουν στο προάστιο Miraflore. Χάρη στην κατασκευή των συστημάτων υδατοφρακτών (που βρίσκονται στις ακτές του Ειρηνικού αλλά και του Ατλαντικού) το διερχόμενο πλοίο, προκειμένου να διασχίσει το υψίπεδο που χαρακτηρίζει την ενδιάμεση –στους δύο ωκεανούς- παναμέζικη λωρίδα εδάφους, μήκους 60 χλμ ανυψώνεται και χαμηλώνει περί τα 95 μ, αφού στην κορυφή του υψιπέδου απλώνεται η λίμνη Gatum, την οποία το κάθε πλοίο έχει να διασχίσει για 40 περίπου χλμ.

Ο φυσικός πλούτος της Κόστα Ρίκα

Όταν το 1502 ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυψε την Κόστα Ρίκα, εντυπωσιασμένος από τα χρυσά κοσμήματα που φορούσαν οι ιθαγενείς, την ονόμασε Costa Rica y Castilla d’Οro (Πλούσια Ακτή της Χρυσής Καστίλης) ευελπιστώντας πως η νέα γη θα πρόσφερε στους νέους της ιδιοκτήτες τον πολυπόθητο χρυσό ορυκτό. Όμως, αν και όλη η ευρύτερη περιοχή εξερευνήθηκε διεξοδικά σε διάστημα λιγότερο των 60 χρόνων, οι ελπίδες διαψεύστηκαν, αφού το υπέδαφος της Κόστα Ρίκα δεν είχε να προσφέρει τίποτε απολύτως. Το "χρυσάφι" όμως υπήρχε, αλλά οι ματαιόδοξοι και άπληστοι Κονκιστανδόρες αδυνατούσαν να το ανακαλύψουν, γιατί έψαχναν σε λάθος κατεύθυνση. Ο πλούτος της Κόστα Ρίκα ήταν η ίδια της η φύση και κατ’ επέκταση, το εξαιρετικό γόνιμο έδαφός της. Χάρη στις τακτικές ηφαιστειακές εναποθέσεις και τις άφθονες βροχοπτώσεις, ήταν κατάλληλο για κάθε τροπική καλλιέργεια.

Ακόμα και σήμερα, πέντε αιώνες μετά, η γεωργία εξακολουθεί ν’ αποτελεί τον σημαντικότερο τομέα της οικονομίας, με την καλλιέργεια του καφέ και της μπανάνας να κυριαρχούν σχεδόν απόλυτα. Όπως όμως στον Ισημερινό, έτσι και στην Κόστα Ρίκα, η καλλιέργεια και η εκμετάλλευση της μπανάνας έχουν παραχωρηθεί σε ξένες πολυεθνικές εταιρίες (Chiquita, Del Monde), στις οποίες έχουν δοθεί τεράστιες εκτάσεις φυτειών, μαζί φυσικά με το απαιτούμενο εργατικό δυναμικό.

Οι πληροφορίες αυτές μας γνωστοποιήθηκαν από τον Ροντρίγκες, τον ιδιοκτήτη ενός μικρού πανδοχείου όπου καταλύσαμε, αφού η καταρρακτώδης τροπική βροχή που μας υποδέχτηκε ευθύς μετά τη συνοριακή μεθόριο, οδήγησε στην εσπευσμένη ανεύρεση στέγης. Σίγουρα όμως θα ήταν αρκετά προκλητικό εκ μέρους μας –και το γνωρίζαμε– εάν διασχίζαμε την Κεντρική Αμερική χωρίς να νιώθαμε στο πετσί μας τις άφθονες βροχοπτώσεις που την χαρακτηρίζουν και που καλύπτουν 180- 190 ημέρες τον χρόνο.

Οικολογικός παράδεισος

Ο άριστος σε κατάσταση οδικός άξονας που μας είχε αναλάβει από την πόλη του Παναμά, συνέχιζε να μας συνοδεύει, διευκολύνοντας την γνωριμία με την εκπληκτική φύση που ξετυλίγονταν ολόγυρά μας. Ακολουθώντας το ορεινό ανάγλυφο της χώρας, η οργιώδη βλάστηση που μας κύκλωνε στον Βόρειο Παναμά, εδώ στην Κόστα Ρίκα εξελίχθηκε στην μεγαλοπρεπέστερη εκδήλωση φυτικής ζωής που έχουμε ποτέ γνωρίσει. Ένα απόλυτο πράσινο μονογραφούσε το τοπίο, ενώ μια πλουσιότατη και εξαιρετικά ποικίλη χλωρίδα, αντιπροσωπευτική του τροπικού δάσους, συνιστούσε μια πραγματική γιορτή των αισθήσεων. Η Κόστα Ρίκα αποτελεί άλλωστε έναν διεθνή οικολογικό προορισμό (ιδανικό για οικοτουρισμό). Στα όριά του κάθε φυσιολάτρης μπορεί ν' απολαύσει οτιδήποτε η φύση έχει να προσφέρει, μέσα από το ίδιο της το παρθένο περιβάλλον, αφού τουλάχιστον το 30% της χώρας προστατεύεται και είναι ενταγμένο στο σύστημα των εθνικών πάρκων.

Η διαδρομή για την πρωτεύουσα San Jose περνούσε μέσα από χωριά, οι κάτοικοι των οποίων – σύμφωνα με όσα αντικρίζαμε – αρνούνται πεισματικά να επιταχύνουν τους χαλαρούς ρυθμούς ζωής τους. Κανείς και τίποτα δεν έδειχνε να βιάζονται, ενισχύοντας την άποψη ότι εδώ ο χρόνος είχε άλλη διάσταση και έννοια.
Μοναδική παραφωνία και μεγάλη απογοήτευση η πρωτεύουσα San Jose. Μια πόλη 600.000 κατοίκων που παρά την επισταμένη και πολύωρη εξερεύνηση με τη μοτοσυκλέτα, δεν μας έδειξε τίποτα απολύτως! Αποδείχθηκε – για μας τουλάχιστον– ένα άγονο, απρόσωπο, άχρωμο και αδιάφορο αστικό κέντρο που πολύ γρήγορα σπεύσαμε να σβήσουμε από τη μνήμη μας. Σε αντίθεση με την συνολική εικόνα της Κόστα Ρίκα που εντυπώθηκε στα μύχια του μυαλού μας ως ο υπέρτατος τροπικός παράδεισος.

Κόντρας – Σαντινίστας

Η σύγχρονη πολιτική κατάσταση της Νικαράγουα έχει σε μεγάλο βαθμό ομαλοποιηθεί, γεγονός που επέτρεψε την επαναφορά της κοινωνικής ηρεμίας και τάξης στη χώρα αυτή της Κ. Αμερικής, τη συνοριακή μεθόριο της οποίας διαβήκαμε, έχοντας ως αρχικό προορισμό την πρωτεύουσα Μανάγκουα. Η οδική μας παρουσία στην Νικαράγουα θα ήταν σχετικά σύντομη (όπως και στις δύο προηγούμενες κεντροαμερικάνικες χώρες), αφού είχαμε να διασχίσουμε μόλις 350 χλμ. μέσα στον εθνικό της χώρο πριν περάσουμε στη γειτονική Ονδούρα!
Η διαδρομή αρχικά κινήθηκε παράλληλα στις όχθες της Λίμνης Νικαράγουα (μία από τις δύο που διαθέτει η χώρα). Οι σκηνές καθημερινότητας και οι συνθήκες διαβίωσης που αντικρίζαμε στα χωριά, δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό της ως μια από τις φτωχότερες της Κεντρικής Αμερικής και χώρα ενταγμένη στη διεθνή οικογένεια των τριτοκοσμικών. Στη Νικαράγουα, το 65% του πληθυσμού βιώνει πολύ κάτω από τα ανεκτά επίπεδα φτώχειας, ενώ το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα που μόλις αγγίζει τα 350$ είναι πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο πολλών αφρικανικών τριτοκοσμικών κρατών.

Το ίδιο φτωχή και λιτή, στα όρια της τριτοκοσμικής, μας φάνηκε η Μανάγκουα, κτισμένη διπλά στις όχθες της ομώνυμης λίμνης. Θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως πόλη με τραγική μοίρα, αφού δύο φορές κατά το πρόσφατο παρελθόν (1931, 1972) καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από σεισμούς, θρηνώντας μάλιστα τη δεύτερη φορά περί τους 35.000 νεκρούς.
Η Νικαράγουα, όπως όλες άλλωστε οι υπόλοιπες γειτονικές της χώρες, εντάσσονται σε μια γεωλογικά ταραγμένη ζώνη που «υποφέρει» από υψηλή σεισμικότητα, απόρροια των πολυάριθμων ενεργών ηφαιστείων που βρίσκονται συγκεντρωμένα στη στενόμακρη κεντροαμερικάνικη γη. Σημαντικότερο ενεργό ηφαίστειο της Νικαράγουα είναι το Μομοτόμπο, από το στόμιο του οποίου έβγαιναν πυκνοί άσπροι καπνοί, σημάδι πως ο πυρήνας του γίγαντα δεν κοιμόταν. Η απόδειξη ήρθε με μια ισχυρή, νυκτερινή σεισμική δόνηση, που στάθηκε η αιτία να παραμείνουμε άυπνοι για όλο το υπόλοιπο της βραδιάς!

Τριτοκοσμική Αμερική

Η γνωριμία με την Ονδούρα κράτησε μόλις δύο ώρες! Τόσο ήταν το διάστημα που απαιτήθηκε προκειμένου να διασχιστούν transit τα 135 χλμ της Παναμερικανικής Οδού, που διέρχονταν μέσα από τον εθνικό της χώρο και οδηγούν στο κρατίδιο του Ελ Σαλβαδόρ. Ξοδεύοντας πολύ λιγότερο από μισό ντεπόζιτο βενζίνης και διασχίζοντας εύφορα χαμηλά οροπέδια και καταπράσινες πεδιάδες –ίδια γεωμορφολογία με της Νικαράγουα– η Ονδούρα πολύ γρήγορα πέρασε στο παρελθόν και τη σκυτάλη του οδοιπορικού μας ανέλαβε ο αμφιλεγόμενος σε ποιότητα οδικός άξονας του Ελ Σαλβαδόρ. Πριν από αυτό όμως, χρειάστηκε χρονικό διάστημα ανάλογο μ’ αυτό που απαιτήθηκε για την διάσχιση της Ονδούρας προκειμένου να εκπληρωθούν οι απαραίτητες συνοριακές διαδικασίες εισόδου στο Ελ Σαλβαδόρ. Χρόνος ωστόσο εφάμιλλος με τον αντίστοιχο που χρειάζονταν στην είσοδο κάθε κεντροαμερικανικής χώρας.

Αρκετή γραφειοκρατία, νεύρα, άγχος, μαυραγορίτες, ιδρώτας, ζέστη ήταν κατά το πλείστον οι συνθήκες κάτω από τις οποίες τελούνταν οι όποιες συνδιαλλαγές μας στους εκάστοτε συνοριακούς χώρους, εκεί όπου – συν τοις άλλοις – υπήρχε αυξημένος βαθμός επικινδυνότητας σε θέματα κλοπής. Επιπροσθέτως όμως, εκτός από χρόνο απαιτούνταν και χρήμα. Γιατί κάθε συνοριακή είσοδος “άνοιγε” μόνο με πράσινα δολάρια μια ταρίφα που κυμαίνονταν κατά μέσο όρο –για δύο άτομα και μια μοτοσυκλέτα– γύρω στα 35–40$!

Οι τριτοκοσμικές παραστάσεις των οποίων είχαμε γίνει αποδέκτες στην Νικαράγουα και την Ονδούρα, συνέχισαν να μας συνοδεύουν και κατά την παρουσία μας στο Ελ Σαλβαδόρ. Τρεις κεντροαμερικανικές χώρες που εντάσσονται στη ζώνη των τριτοκοσμικών, με αρκετά υποβαθμισμένο επίπεδο διαβίωσης και δυσοίωνες αναπτυξιακές προοπτικές. Τα αίτια που τις οδήγησαν στον θλιβερό αυτό οικονομικό μαρασμό, καταλογίζονται τόσο στις λανθασμένες οικονομικές επιλογές των εκάστοτε κυβερνώντων, όσο και στην αδυναμία τους να προβούν στη σωστή αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Αλλά πολύ περισσότερο, στην πολύχρονη πολιτική αστάθεια και στις εμφύλιες διενέξεις, που στιγμάτισαν καθεμία από τις τρεις χώρες.
Εξαιρέσεις αποτελούσαν ο Παναμάς και η Κόστα Ρίκα, που ομολογουμένως βρίσκονται σε σαφώς καλύτερη οικονομική κατάσταση, ενώ η γειτονική Γουατεμάλα που θα επισκεπτόμασταν διακρίνεται επίσης για την ισχυρή οικονομία της.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση

Μεγάλο ωστόσο μερίδιο ευθύνης στην δημιουργία της υπάρχουσας εύθραυστης οικονομικής κατάστασης όλων ανεξαρτήτως των κεντροαμερικανικών χωρών χρεώνεται φυσικά στις Η.Π.Α. Τα τελευταία 100 χρόνια, εξαιτίας των ανοικτών πολιτικών παρεμβάσεων, της αναπτυξιακής πολιτικής που προώθησαν στην ευρύτερη περιοχή και της ανεξέλεγκτης οικονομικής αφαίμαξης που έμμεσα ή άμεσα επέβαλαν, κατάφεραν να διαμορφώσουν την Κεντρική Αμερική σ’ ένα συγκαλυμμένο προτεκτοράτο τους.

Αντίθετα με την περίπτωση του μακαρίτη Michael Jackson, που από νέγρος έγινε λευκός, στους δρόμους της Κεντρικής Αμερικής, ένας λευκός αβίαστα μεταμορφώνεται σε νέγρος, εξαιτίας της αφόρητης ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλούσαν όλα γενικά τα τροχοφόρα. Μια ολιγόλεπτη μάλιστα παραμονή πίσω κυρίως από λεωφορεία ή φορτηγά ήταν αρκετή για να αλλάξει χρώμα η μελανίνη μας και να γεμίσουν τα πνευμόνια μας μ’ ότι χειρότερο υπήρχε.
Αλλά δεν ήταν όμως μόνο η επιβεβαρυμμένη ατμοσφαιρική ρύπανση που χαρακτήριζε την κεντροαμερικανική διαδρομή μας. Όσες φορές σταματούσαμε σε αστυνομικό μπλόκο, δεν υπήρχε περίπτωση να μην υποστούμε την οικονομική αφαίμαξη των επίσημων αρχών, που τουλάχιστον στην Κεντρική Αμερική, τη γευτήκαμε τρεις φορές. Προφασιζόμενοι κάποια αόριστη παράβαση εκ μέρους μας, απαιτούσαν να καταβάλουμε επί τόπου μέρος της κλήσης (λάδωμα), προκειμένου να συνεχίσουμε ανενόχλητοι την πορεία μας.

Την πόλη του Σαν Σαλβαδόρ, αν και δεν διέθετε κανένα σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο, την περπατήσαμε αρκετά, αφού προορισμοί μας ήταν οι δύο μεγάλες υπαίθριες αγορές της. Πάγκοι με πολύχρωμα, εξωτικά φρούτα, πλήθος ετερόκλιτων εμπορευμάτων καταγής, πλανόδιοι μικροπωλητές, ζητιάνοι, γραφικές γυναικείες φιγούρες και υπαίθρια εστιατόρια αποτελούσαν τις κατ’ εξοχήν εικόνες αυτών των αγορών. Μια γοητευτική δίνη χρωμάτων και γεύσεων, φωνές, φασαρία, σκόνη και λίγα σκουπίδια, συνιστούσαν μια καθαρά λατινοαμερικάνικη εμπορική φιέστα που πραγματικά καθήλωνε με τους ζωντανούς της ρυθμούς και τον έντονο δυναμισμό της. Παραστάσεις λίγο πολύ γνώριμες, αφού παρόμοιες είχαμε αντικρίσει και σ’ άλλες γωνιές της Κεντρικής Αμερικής.

Original Indians

Η γεωγραφική περιοχή της σύγχρονης Γουατεμάλα, είχε την τύχη ν' αποτελέσει την εστία ανάπτυξης ενός από τους λαμπρότερους γηγενείς πολιτισμούς της αμερικανικής ηπείρου, εκείνου των Μάγια. Τα αρχαιολογικά του ευρήματα βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την Γουατεμάλα και το γειτονικό Μεξικό. Ιστορικές μαρτυρίες χάρη στις οποίες, η Γουατεμάλα μπορεί να υπερηφανεύεται για το προκολομβιανό της παρελθόν, μοναδικό απέναντι στα αντίστοιχα άλλων χωρών της κεντρικής Αμερικής. Οι ιστορικές αυτές καταβολές επέδρασαν αποτρεπτικά στην πληθυσμιακή και πολιτισμική αλλοίωση που επιχείρησαν οι Ισπανοί κατακτητές. Οι απόγονοι των Μάγια διαθέτοντας ισχυρή εθνοφυλετική συνείδηση και συναίνεση, διατήρησαν σε μεγάλο βαθμό αλώβητη την εθνική – ιστορική τους υπόσταση και κληρονομιά.

Αντίθετα στις υπόλοιπες κεντροαμερικανικές χώρες που δεν είχε αναπτυχθεί κάποιος αξιόλογος πολιτισμός κατά την προ-αποικιακή περίοδο, οι ιθαγενείς αφομοιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την πολιτισμική πραγματικότητα που επέβαλλαν οι κονκιστανδόροι κατακτητές, οι οποίοι – συν τοις άλλοις – εξόντωσαν ή εξανδραπόδισαν μεγάλο μέρος των γηγενών.
Σε αντίθεση με την επαρχία της χώρας, όπου η παρουσία και η επικράτηση του ινδιάνικου στοιχείου ήταν καταλυτική, η παλιά πρωτεύουσα της χώρας, η Αντίγουα, ήταν μια πόλη με εκτεταμένη την πολεοδομική κυριαρχία καλοδιατηρημένων αποικιακών κτισμάτων, που παρέπεμπαν στην εποχή της αποικιοκρατίας, τότε που η Αντίγουα εκτελούσε χρέη πρωτεύουσας της Ισπανικής αντιβασιλείας της Γουατεμάλα.

Η Αντίγουα είναι αναμφίβολα η πιο αντιπροσωπευτική και γραφική πόλη της Γουατεμάλα. Η περιπλάνηση μέσα στα πλακόστρωτα καλντερίμια της, τα γεμάτα πολύχρωμα κεραμόσκεπα – αποικιακού ρυθμού – σπίτια, μας προσέφερε τη μοναδική, αξεπέραστη αίσθηση του πισωγυρίσματος στο χρόνο. Η γοητευτική Αντίγουα δοκιμάστηκε όμως σκληρά και επανειλημμένα από την οργή του εγκέλαδου, με αποκορύφωμα τον καταστροφικό σεισμό του 1773 που αφάνισε ένα μεγάλο μέρος της και στάθηκε τελικά η αιτία, τρία χρόνια αργότερα, η πρωτεύουσα της χώρας να μεταφερθεί 40 χλμ, μακριά στην νεοϊδρυθείσα γειτονική πόλη της Γουατεμάλα. Αλλά ούτε και αυτή δεν στάθηκε ιδιαίτερα τυχερή, αφού με τη σειρά της υπέστη τρομερές καταστροφές από τους σεισμούς του 1917, 1918, και 1920.

Viva La Mexico

Παρ’ όλα αυτά, η πόλη της Γουατεμάλα αποτελεί σήμερα την κυριότερη μητρόπολη της Κεντρικής Αμερικής, τόσο από δημογραφικής όσο και από οικονομικής πλευράς, ενώ λόγω της μεγάλης σεισμικότητας που χαρακτηρίζει την περιοχή διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό σύγχρονων αντισεισμικών πολεοδομικών κατασκευών. Συγκρινόμενη ωστόσο με την παλιά πρωτεύουσα, η πόλη της Γουατεμάλα υστερεί απέναντί της σε ιστορικότητα και προσωπικότητα, γεγονός που μας ώθησε να τιμήσουμε την Αντίγουα τελικά ως επιλογή των διανυκτερεύσεων μας.

Η προσέγγιση της μεξικάνικης συνοριακής πύλης συνέπεσε με τη συμπλήρωση της 61ης σελίδας του ημερολογίου μας. Δυο μήνες “on the road” και με μόνιμη συντροφιά την αφόρητη ζέστη και μια δυσβάστακτη υγρασία, προχωρήσαμε στις απαραίτητες γραφειοκρατικές διατυπώσεις.
Την νοερή περιπλάνησή μας στον τεράστιο χάρτη του Μεξικού, που απλωνόταν σ’ έναν από τους τοίχους του συνοριακού γραφείου, διέκοψαν οι δυνατές, εύθυμες φωνές των τριών συνοριακών υπαλλήλων, που λίγο νωρίτερα μας είχαν εξυπηρετήσει. Το μπουκάλι της τεκίλα που κρατούσαν στα χέρια, δεν άργησε να φτάσει και στα δικά μας χείλη! Λίγη ώρα αργότερα, και ενώ ο χάρτης του Μεξικού … άλλαζε συνέχεια τοίχους, όλοι μαζί αγκαλιασμένοι σαν παλιοί, καλοί φίλοι βροντοφωνάζαμε :VIVA LA MEXICO!

Φωτογραφίες

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•