Ελβετία – Χωριά Έμενταλ

Του Κωνσταντίνου Μητσάκη

Η κοιλάδα Έμενταλ, στη καρδιά της Ελβετίας, θεωρείται η πατρίδα του πιο διάσημου-διάτρητου τυριού στον κόσμο. Η επίσκεψη με την μοτοσικλέτα στη πιο «εύγευστη» περιοχή της χώρας αντιπροσωπεύει μια οικολογική περιπλάνηση …πλούσια σε λιπαρά.

Κοιλάδα Έμενταλ

Το πιο διάσημο διάτρητο τυρί στον κόσμο άρχισε να παράγεται εδώ από τον 13ο αιώνα. Η πρώτη γραπτή αναφορά για την περιοχή του Έμενταλ γίνεται, ωστόσο, στα μέσα του 19ου αιώνα (1845) από τον Albert Bitzious, έναν κληρικό του οικισμού Lutzelfluh, που υπέγραφε με το φιλολογικό ψευδώνυμο Jeremias Gotthelf. Μέσα από μια σειρά μυθιστορημάτων που έγραψε, ο κληρικός-συγγραφέας υμνούσε την εργατικότητα και την εντιμότητα των κατοίκων του Έμενταλ, οι οποίοι από τότε ασχολούνταν με την παρασκευή τυροκομικών προϊόντων. Μέσα από σύντομες αναφορές διάφορων περιηγητών του προηγούμενου αιώνα, μαθαίνουμε επίσης ότι το πρώτο οργανωμένο τυροκομείο άρχισε να λειτουργεί εδώ το 1815.

Οι οπαδοί της γεύσης

Δεν χρειάζεται να είστε οπαδοί της «διάτρητης απόλαυσης» για να πραγματοποιήσετε μια επίσκεψη γνωριμίας στην περιοχή του Έμενταλ. Μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, σας περιμένει εδώ ένας προορισμός με έντονες αγχολυτικές «ιδιότητες». Χαλαρές αναβάσεις σε δασωμένους λόφους, παραποτάμιες πεζοπορίες, επισκέψεις σε παραδοσιακά τυροκομεία, γνωριμία με την τοπική οικιστική αρχιτεκτονική και εκδρομές στα όμορφα χωριά της κοιλάδας, είναι ορισμένες από τις δραστηριότητες που μπορείτε να απολαύσετε σ’ αυτή την ειδυλλιακή τοποθεσία του καντονιού της Βέρνης, όπου ο χρόνος κυλά αργά και «συμβαδίζει» με το ρυθμικό μυρύκασμα των αγελάδων.
Χάρη στη μορφολογία του εδάφους, που χαρακτηρίζεται από ένα χαμηλό ανάγλυφο δίχως μεγάλες υψομετρικές διακυμάνσεις, μπορείτε να περιηγηθείτε στην κοιλάδα ακόμα και με ποδήλατο. Στις κωμοπόλεις Langnau και Burgdorf, έξω από τους σιδηροδρομικούς σταθμούς, υπάρχουν σημεία όπου μπορείτε να νοικιάσετε ποδήλατο και να γνωρίσετε την περιοχή. Είναι συνηθισμένη, άλλωστε, η εικόνα ολόκληρων οικογενειών που ποδηλατούν μέσα σ’ ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον, με πρωταγωνίστριες τις ευτυχισμένες αγελάδες του Έμενταλ.

Λατρεμένοι γείτονες

Πρώτος σημαντικός σταθμός στην κοιλάδα Έμενταλ αποτελεί η κωμόπολη Burgdorf, 25 χλμ. βορειοανατολικά της Βέρνης. Κτισμένη πάνω σε λόφο, δίπλα στις όχθες του ποταμού Έμε, η Burgdorf (που ετυμολογικά σημαίνει χωριό-κάστρο) είναι μια «άθικτη» παλιά πολιτεία με αξιόλογα πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Περιτριγυρισμένη από το σκηνικό τοπίο της κοιλάδας, η Burgdorf χωρίζεται σε δυο μέρη, την Άνω (παλιά) και την Κάτω (νέα) πόλη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το τμήμα της παλιάς πόλης (Upper Town). Είναι ένας δημοφιλής προορισμός –ντόπιων και επισκεπτών– καθώς προσφέρεται για περιπάτους, ψώνια, καφέ και γαστρονομικές απολαύσεις. Όμορφα μπαρόκ κτίρια, δείγματα μιας αστικής αρχιτεκτονικής με υψηλή ποιότητα ζωής, κυριαρχούν στην καρδιά της παλιάς πόλης, ενώ τα λιθόστρωτα ατμοσφαιρικά σοκάκια οδηγούν τους επισκέπτες ψηλά στο κάστρο Schloss-Burgdorf, το αρχιτεκτονικό ορόσημο της πόλης.

Κατάλοιπο του φεουδαρχικού παρελθόντος (13ο αιώνα) της περιοχής, το μεσαιωνικό κάστρο εποπτεύει από την κορυφή του βραχώδη λόφου όλη την πόλη, προσφέροντας ταυτόχρονα ένα αποκαλυπτικό πανόραμα. Σημείο αναφοράς (σε όλη την Ελβετία και την Κεντρική Ευρώπη) για την φρουριακή του αρχιτεκτονική, το Schloss-Burgdorf, με τα πανύψηλα γεροδεμένα τείχη του, θεωρείται το καλύτερα διατηρημένο κάστρο της χώρας και φιλοξενεί στο εσωτερικό του τρία ξεχωριστά μουσεία: το Εθνολογικό Μουσείο, το Μουσείο Τοπικής Ιστορίας και το Μουσείο Χρυσού (το πρώτο στο είδος του στην Ελβετία).

Σε απόσταση αναπνοής από την κωμόπολη Burgdorf βρίσκεται το χωριό Hasle-Ruegsan. Ακολουθώντας με την μοτοσικλέτα σας τον κεντρικό επαρχιακό άξονα 23, μετά από μόλις 6 χλμ. φτάνετε στο πιο αμφιλεγόμενο χωριό της κοιλάδας Έμενταλ. Το Hasle-Ruegsan προέκυψε από την ένωση δυο μικρών γειτονικών χωριών (του Hasle και του Ruegsan), των οποίων οι κάτοικοι ανέκαθεν μισούνταν θανάσιμα. Πριν από έναν αιώνα περίπου, οι αγρότες του ορεινού οικισμού Ruegsan αναγκάστηκαν για οικονομικούς λόγους να μετακινηθούν νοτιότερα και εγκαταστάθηκαν δίπλα στο Hasle. Σύντομα, οι νέο-εγκαταστημένοι κάτοικοι της κοιλάδας κατάφεραν να ορθοποδήσουν οικονομικά, μια εξέλιξη που μόνο ζήλεια και μνησικακία γέμισε τους κατοίκους του Hasle. Η αντιπαλότητα ανάμεσα στις δυο κοινότητες υπήρξε μεγάλη και διαρκής. Αν και έχουν περάσει πολλές δεκαετίες, τα συναισθήματα εκατέρωθεν δεν έχουν αλλάξει και πολύ. Απλά, το ένα χωριό μοιάζει να ανέχεται το άλλο.

Η σημαία του Έμενταλ

Η διαδρομή που ενώνει το Hasle-Ruegsan με τον οικισμό Affoltern (11 χλμ.) είναι ίσως η γοητευτικότερη του Έμενταλ. Ο μικρός επαρχιακός δρόμος ελίσσεται ανάμεσα σε χαμηλούς λόφους με σμαραγδένιο γρασίδι, που τους στολίζουν γραφικά αγροτόσπιτα, σχεδόν παραμυθένια. Όλα νοικοκυρεμένα, με τα μπαλκόνια και τα παρτέρια γεμάτα πολύχρωμα ανθισμένα λουλούδια και τις ξύλινες επιφάνειες περίτεχνα ζωγραφισμένες, μοιάζουν να έχουν βγει μέσα από παιδικό βιβλίο. Την γαλήνη του καταπράσινου βουκολικού σκηνικού έρχεται να συμπληρώσει η ιδιότυπη ρουτίνα της ήρεμης καθημερινότητας των κατοίκων, που εδώ και αιώνες συντηρούν πιστά τις τοπικές παραδόσεις.

Πριν επισκεφθείτε το Affoltern, κάντε μια μικρή παράκαμψη και ανηφορίστε βορειοδυτικά του χωριού, στην κοντινή τοποθεσία Lueg. Εδώ, από ύψος 887 μ., σταματήστε τη μοτοσικλέτα σας αφήστε τη ματιά σας να «ταξιδέψει» πάνω από την ειδυλλιακή κοιλάδα και καταγράψτε εικόνες συγκλονιστικής ομορφιάς.

Το Affoltern, από τα πιο ψηλά χωριά της περιοχής, είναι μια φυσική βεράντα με έξοχη πανοραμική θέα. Ο καλοδιατηρημένος οικισμός είναι η «σημαία» του Έμενταλ και κατακλύζεται καθημερινά από εκατοντάδες επισκέπτες. Αιτία της κοσμοσυρροής, η παρασκευή του γνωστού διάτρητου τυριού σύμφωνα με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο, τον οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε  σ’ ένα ανακαινισμένο τυροκομείο του 18ου αιώνα, στο κέντρο του χωριού. Η όλη διαδικασία γίνεται αποκλειστικά για τουριστικούς λόγους και είναι αναμφίβολα το κερασάκι στην τούρτα.

Στα νότια της κοιλάδας

Ακριβώς απέναντι, στο καφέ-εστιατόριο που υπάρχει, έχετε τη δυνατότητα να δείτε –από βίντεο– τον σύγχρονο τρόπο παρασκευής του διάτρητου Έμενταλ, να ενημερωθείτε αναλυτικά για την τοπική βιομηχανία τυριού, να ξεναγηθείτε στους υπόγειους χώρους του κτιρίου όπου λειτουργεί ένα τυροκομείο υψηλών προδιαγραφών και να αγοράσετε φυσικά όσο Έμενταλ θέλετε. Κάθε χρόνο, το συγκεκριμένο τυροκομείο αγοράζει από τους ντόπιους κτηνοτρόφους και επεξεργάζεται περίπου 6 εκατομμύρια λίτρα γάλα.

Αποχαιρετώντας το Affoltern, η κατηφορική διαδρομή που οδηγεί τη μοτοσικλέτα σας προς τα νότια της κοιλάδας, περνά από τους οικισμούς Sumiswald και Lutzelfluh. Ο πρώτος είναι γνωστός για την περίφημη εκκλησία της Παναγίας (Marienkirche) που ιδρύθηκε το 1510-1512 από το Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών. Τα βιτρώ του ναού είναι πραγματικά αριστουργήματα και θεωρούνται από τα πιο σπάνια δείγματα αυτής της τέχνης, τόσο για τις θρησκευτικές παραστάσεις, όσο και για τις αποχρώσεις τους.
Στο Lutzelfluh, την ιδιαίτερη πατρίδα του κληρικού-συγγραφέα Jeremias Gotthelf, ξεχωρίζει η γοτθική εκκλησία του χωριού (1505), στην αυλή της οποίας βρίσκεται ο τάφος του Ελβετού συγγραφέα. Στα περίχωρα του οικισμού, ο παλιός μύλος που χρονολογείται από το 1821 είναι ένας από τους ομορφότερους του Έμενταλ και λειτουργεί σήμερα ανακαινισμένος ως πολιτιστικό κέντρο (Kulturmuhle) με αξιόλογη δραστηριότητα.

Για αυθεντικό φοντί

Στα νότια της κοιλάδας, και σε απόσταση 20 χλμ. νοτιοανατολικά της Βέρνης, βρίσκεται η κωμόπολη Langnau. Με περίπου 10.000 κατοίκους, είναι το σημαντικότερο οικονομικό και διοικητικό κέντρο του Έμενταλ και στήριξε την ανάπτυξή του αποκλειστικά στην παραγωγή και το εμπόριο του φημισμένου τυριού. Η υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών και η άρτια τουριστική υποδομή που χαρακτηρίζει την Langnau είναι ο κυριότερος λόγος που επιβάλλει να την επιλέξετε ως ορμητήριο για τις εξορμήσεις σας στην περιοχή.
Αλλά και η ίδια η κωμόπολη αποτελεί από μόνη της ένα αξιοθέατο. Το Εθνολογικό-Ιστορικό μουσείο «Regional Museum - Chuechlihus», η εβδομαδιαία υπαίθρια αγορά της Παρασκευής στη πλατεία Viehmarktplatz, οι παραδοσιακές ξύλινες κατοικίες στις επάνω γειτονιές που δένουν με το αλπικό περιβάλλον και οι εννιά ξύλινες γέφυρες που υπάρχουν στη διαδρομή Langnau – Eggiwil, έλκουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών, που κατακλύζουν την Langnau όλες τις εποχές του χρόνου και απολαμβάνουν εξαιρετική φιλοξενία, είτε σε πολυτελή ξενοδοχεία, είτε σε μικρές οικογενειακές πανσιόν με παράδοση και θαλπωρή.

Πριν αποχαιρετήσετε την κοιλάδα του ποταμού Έμε, επιλέξτε ένα από τα πολλά ρουστίκ εστιατόρια της Langnau και μυηθείτε στην ιεροτελεστία του φοντί, του εθνικού φαγητού των Ελβετών. Η συνταγή για αυθεντικό φοντί επιτάσσει γνήσιο ελβετικό Έμενταλ, που μαζί με λευκό κρασί –κατά προτίμηση από τους αμπελώνες του Ρήνου– σιγολιώνουν στο ειδικό σκεύος, ενώ οι συνδαιτυμόνες, με τα μακριά ραβδάκια τους, βουτάνε μπουκίτσες από λευκή γαλλική μπαγκέτα μέσα στο παχύρευστο μίγμα. Θυμηθείτε ότι το καλό Έμενταλ κάνει το καλό φοντί, που μαζί με πράσινη σαλάτα και εξαιρετικής ποιότητας κρασί, ανεβάζει τη διάθεση της παρέας και ζεσταίνει την ατμόσφαιρα, ακόμα και τις πιο παγερές νύχτες του χειμώνα. Έτσι, τουλάχιστον, υποστηρίζουν οι ντόπιοι…

Fast info

Emmental Show Daily
Στο παραδοσιακό τυροκομείο του Affoltern, η επίδειξη παρασκευής του τυριού Έμενταλ (Emmental Show Daily) διεξάγεται καθημερινά από 08.30-18.30 και η είσοδος είναι ελεύθερη. Πληροφορίες: 0041 (0) 34 4351611, www.showdairy.ch.    

Η υπαίθρια αγορά της Burgdorf
Κάθε Πέμπτη στην Burgdorf, πραγματοποιείται στα όρια της παλιάς πόλης η εβδομαδιαία υπαίθρια αγορά, την οποία αξίζει να περπατήσετε. Μπορείτε να αγοράσετε τυρί, κρασί, φρούτα και είδη λαϊκής τέχνης. Θεωρείται ένα σημαντικό εμπορικό και οικονομικό γεγονός για όλη τη περιοχή.

Το ωράριο λειτουργίας του κάστρου Burgdorf
Τα τρία μουσεία που στεγάζονται στο κάστρο Schloss-Burgdorf είναι ανοιχτά:
α) Απρίλιο-Οκτώβριο, Δευτέρα ως Σάββατο 14.00-17.00 & Κυριακή 11.00-17.00.
β) Νοέμβριο-Μάρτιο, μόνο Κυριακή 11.00-17.00.
Πληρώνετε εισιτήριο εισόδου (Ενήλικοι 7 CHF, παιδιά 6-15 ετών 2 CHF). Για πληροφορίες: www.schloss-burgdorf.ch, 0041 (0) 34 4230214, 0041 (0) 34 4228686.

Το κάστρο-μουσείο της Burgdorf
Το κάστρο Schloss-Burgdorf κτίστηκε το 1200 από τον δούκα Berchtold V von Zahringen, σε αντικατάσταση προγενέστερου που υπήρχε εδώ. Ήταν το πρώτο οχυρωματικό έργο στην Ελβετία που κτίστηκε με τούβλα.
Εκτός από τα τρία μουσεία που στεγάζονται στο εσωτερικό του, αξίζει να δείτε την «Αίθουσα των Ιπποτών» και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη. Οι τοιχογραφίες που υπάρχουν στο παρεκκλήσι χρονολογούνται από τα μέσα του 14ου  αιώνα, με θεματολογία από τη ζωή του Ιωάννη του Βαπτιστή και στα Θεία Πάθη.

Διαμονή - Φαγητό

Burgdorf
Στο «Stadhaus» (0043 034 4288000, wwwstadthaus.ch), στο «Berchtold» (0043 034 4288428, www.berchtold-group.ch) και στο «Serendib» (0043 034 4223816, www.serendib.ch).

Langnau
Στο «Garni Emmental» (0043 034 4026555, www.loewen-langnau.ch), στο «Moschberg» (0043 034 7102222, www.hotelmoschberg.ch) και στο «Hirschen» (0043 034 402 1517, www.hirschen-langnau.ch).

Φαγητό
Η ελβετική κουζίνα έχει γερμανικές, ιταλικές και γαλλικές επιρροές και συνδυάζει με ταιριαστό τρόπο κρέας, πατάτες, κρεμμύδια, λουκάνικα, τυρί και μανιτάρια. Δοκιμάστε φοντί με τυρί ή με κρέας, pian di pigna (πατατόπιτα με λουκάνικα και κρεμμύδι) και raclette (λιωμένο Έμενταλ πάνω σε πατάτα). Πιείτε κρασί από την κοιλάδα του Ρήνου και το μη αλκοολούχο ποτό Cider. Για επιδόρπιο δοκιμάστε τάρτες φρούτων, σοκολατίνες, μαρέγκες και ελβετικά μπισκότα.

Burgdorf
Συστήνονται τα εστιατόρια «Lyssach», «Burgdorf» και «Schützenhaus».

Langnau
Προτιμήστε τα εστιατόρια «Hochwacht», «Sternen» και «Hallenbad».

Φωτογραφίες