Κάθε ταξίδι στην Πελοπόννησο επιφυλάσσει στον επισκέπτη απρόσμενες εκπλήξεις και μοναδικές αναμνήσεις. Βλέπετε, η κάθε γωνιά του Μωριά έχει τη δική της ξεχωριστή προσωπικότητα, πράγμα που δημιουργεί έτσι στον ταξιδιώτη την αίσθηση της μοναδικότητας.
Εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα δεν θα μπορούσε να αποτελεί φυσικά η Τσακωνιά, μια περιοχή της Κυνουρίας στις ανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα. Η άγρια ομορφιά του τοπίου, τα ορεινά παραδοσιακά χωριά, οι παραθαλάσσιοι οικισμοί, τα μοναστήρια, οι άνθρωποι, τα μνημεία των πολιτισμών που άφησαν τα χνάρια τους σ’ αυτό τον τόπο. Ελκυστικά στοιχεία μιας πανέμορφης περιοχής, που οι περήφανοι κάτοικοί της σας καλωσορίζουν στη δική τους γλώσσα: «Καούρ εκάματε».
Ναυτική πολιτεία
Η κλασική διαδρομή προσέγγισης του Λεωνιδίου, της άτυπης πρωτεύουσας της Τσακωνιάς, γίνεται από τον παραλιακό άξονα Άργους - Άστρους – Λεωνιδίου.
Οδηγώντας έτσι πάνω σε μια μαγευτική παραθαλάσσια διαδρομή μήκους 80 χλμ. θα προσεγγίσετε τη ναυτική πολιτεία του Λεωνιδίου, που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τη θάλασσα, κάτω από τη σκιά μιας τεράστιας κοκκινωπής βραχοπλαγιάς.
Μια μικρή εύφορη περιοχή με οπωροφόρα δέντρα, κηπευτικά και ελιές υποδέχονται τον επισκέπτη λίγο πριν την είσοδο του Λεωνιδίου, ενώ ένας στενός κεντρικός δρόμος που ελίσσεται μέσα στο ιστορικό κέντρο της πόλης αναλαμβάνει κατόπιν ρόλο ξεναγού.
Το Λεωνίδιο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός, γεγονός που επιβεβαιώνεται περίτρανα από την πλούσια αρχιτεκτονική παρουσία παραδοσιακών κατοικιών, εκκλησιών και αρχοντικών. Το Μνημείο των Ηρώων, το αρχοντικό του Τσικαλιώτη (1804) και τα αγέρωχα πέτρινα αρχοντικά της Άνω Πόλης με τις περίτεχνες καμάρες στην είσοδό τους, τις ξύλινες πόρτες και τα ποικιλόχρωμα παραθυρόφυλλα διηγούνται την ιστορική και πολιτιστική διαδρομή του τόπου, αποπνέοντας ταυτόχρονα την αρχοντιά και την περηφάνια των κατοίκων της ναυτικής πολιτείας.
Το γραφικότατο Λεωνίδιο θεωρείται επίσης η άτυπη πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, στα όρια της οποίας μέχρι και σήμερα μιλούν (μόνο δυστυχώς από υπερήλικες) τα τσακώνικα. Είναι μια από τις αρχαιότερες διαλέκτους του κόσμου, που αποτελεί τη συνέχεια της δωρικής γλώσσας. Πολλές πινακίδες μέσα στο Λεωνίδιο, αλλά και στα χωριά της διαδρομής, είναι γραμμένες τόσο στην δημοτική, όσο και στα τσακώνικα.
Από την Πλάκα στα Πούλιθρα
Η προτεινόμενη περιπλάνηση στην ευρύτερη περιοχή του Λεωνιδίου έχει ως αφετηρία και τερματισμό την τσακώνικη ναυτική πολιτεία, ενώ οι ανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα και τα καθάρια νερά του Μυρτώου πελάγους φροντίζουν για τις «φυσικές» εικόνες της διαδρομής.
Πρώτη στάση η Πλάκα, 4 χλμ. ανατολικά του Λεωνιδίου, που θεωρείται το επίνειο του Λεωνιδίου. Είναι ένα αρκετά συμπαθητικό ψαροχώρι που διαθέτει ένα μικρό γραφικό λιμανάκι και μια βοτσαλένια παραλία. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως ευρήματα που επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η Πλάκα βρίσκεται στη θέση της αρχαίας πολιτείας Πρασιές ή Βρασιές.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ο μικρός κόλπος της Πλάκας γεμίζει ασφυκτικά από λουόμενους και στις ψαροταβέρνες του παράλιου οικισμού παρατηρείται το αδιαχώρητο. Εδώ μπορείτε να απολαύσετε φρέσκο ψάρι, πιάτα με θαλασσινές γεύσεις (χταπόδι στα κάρβουνα, κακαβιά, μακαρόνια με θαλασσινά) και μυρωδάτο ούζο.
Συνεχίζοντας πάνω στον παραλιακό δρόμο, μετά από 4 χλμ. εμφανίζονται τα Πούλιθρα, γνωστό παραθεριστικό κέντρο της περιοχής που διαθέτει όμορφες παραλίες, καθάρια νερά και ικανοποιητική τουριστική υποδομή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, ωστόσο, τα Άνω Πούλιθρα, που απλώνονται στην κατάφυτη από ελιές βουνοπλαγιά και διαθέτουν πλήθος παραδοσιακών πέτρινων κατοικιών και νεοκλασικών αρχοντικών.
Στη συνέχεια, ο στενός επαρχιακός δρόμος με τη φθαρμένη άσφαλτο και τις πάμπολλες στροφές θα ανηφορίσει για το χωριό Πυργούδι. Μετά από λίγες στροφές θα έχετε αφήσει πίσω σας την παραλία, για να βρεθείτε σε μια εντυπωσιακή ορεινή διαδρομή, η οποία καταλήγει σ’ ένα απογυμνωμένο οροπέδιο γεμάτο κοφτερούς βράχους. Όσο θα ανεβαίνετε σε υψόμετρο, τόσο θα απολαμβάνετε μια θαυμάσια πανοραμική άποψη του Αιγαίου.
Ο μικρός Μυστράς
Μετά το Πυργούδι, η ασφάλτινη λωρίδα διατρέχει μια από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές της Πελοποννήσου και περνά μέσα από τα χωριά Πελετά, Κουνουπιά και Μάριο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής βρίσκεστε περικυκλωμένοι από βουνοκορφές που ξεπερνούν σε ύψος τα 1.000 μ. Λίγο μετά το χωριό Μάριο, ο δρόμος κατηφορίζει προς το χωριό Άγιο Δημήτρη, απ’ όπου μετά από 18 χλμ. φτάνετε στο Γεράκι, έναν οικισμό του νομού Λακωνίας που απλώνεται δίπλα στον οδικό άξονα Σκάλας- Λεωνιδίου.
Κτισμένο στους νότιους πρόποδες του Πάρνωνα, το Γεράκι θεωρείται ως ο «Μικρός Μυστράς» της Λακωνίας. Περίπου 1.340 κάτοικοι μένουν σήμερα στο Γεράκι, που είναι κτισμένο στη θέση του ομώνυμου μεσαιωνικού οικισμού. Στην ίδια θέση βρισκόταν και η αρχαία πόλη Γερόνθραι. Το φράγκικο κάστρο (13ου αιώνα) προσφέρει μια υπέροχη πανοραμική θέα της ευρύτερης περιοχής, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, του Προφήτη Ηλία, του Ιωάννη του Χρυσόστομου και της Ζωοδόχου Πηγής, που διαθέτουν μοναδικές αγιογραφίες του 15ου αιώνα.
Για την επιστροφή σας στη ναυτική πολιτεία του Λεωνιδίου θα ακολουθήσετε φυσικά τον κεντρικό οδικό άξονα Σκάλας – Λεωνιδίου, με αρχικό προορισμό τον Κοσμά, 17,5 χλμ. βόρεια του Γερακιού. Η διαδρομή ανηφορίζει ελαφρά με ανοιχτές καμπές μέσα σ’ ένα σχετικά ξερό περιβάλλον, ενώ ο όγκος του όρους Πάρνωνα δεσπόζει επιβλητικά στον ορίζοντα. Σταδιακά, ο δρόμος γίνεται όλο και πιο ανηφορικός, ενώ αγγίζοντας τους πρόποδες του ορεινού όγκου, οι ανοιχτές στροφές του δρόμου γίνονται όλο και πιο κλειστές, για να καταλήξουν τελικά σε φουρκέτες.
Στον πλατανοσκέπαστο Κοσμά
Ανεβαίνοντας σε υψόμετρο, η βλάστηση γίνεται έντονα ορεινή –με τα έλατα να καλύπτουν τις παρακείμενες βουνοπλαγιές– και η θερμοκρασία υποχωρεί αισθητά, ενώ ο φαρδύς και καλοσχεδιασμένος ασφαλτόδρομος ενθαρρύνει τη σβέλτη οδήγηση. Ωστόσο, ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην είσοδο του χωριού Κοσμάς, καθώς ο δρόμος στενεύει απότομα, επιτρέποντας τη διέλευση μόνο ενός οχήματος.
Κτισμένος σε υψόμετρο 1.150 μ., μέσα σ’ ένα καταπράσινο κλοιό από έλατα και καστανιές, ο Κοσμάς είναι ένα από τα πιο γνωστά χωριά του νότιου Πάρνωνα. Παρά το γεγονός ότι ο Κοσμάς καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς (29/1/1944), σύντομα ξανακτίστηκε και φιλοξενεί σήμερα 510 κατοίκους. Σημείο αναφοράς του ορεινού οικισμού αποτελεί η πλατανοσκέπαστη πλατεία του, όπου οκτώ θεόρατα πλατάνια (φυτεμένα το 1883) σχηματίζουν μια τεράστια πράσινη ομπρέλα.
Στο χώρο της πλατείας ορθώνεται η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων (1884), ενώ τα παρακείμενα γραφικά καφενεία και οι ταβέρνες (που λειτουργούν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου) θα σας προτρέψουν να κάνετε μια μικρή στάση για καφέ ή μεζέδες κάτω από τη βαριά σκιά των δέντρων.
Στις ψησταριές του χωριού μπορείτε να παραγγείλετε νόστιμα ντόπια κρέατα (παϊδάκια, αρνί στη σούβλα, παστό χοιρινό) και δυνατό τσίπουρο. Μην παραλείψετε επίσης να αγοράσετε λάδι, ελιές, τυροκομικά, αμυγδαλωτά, σακουσάδες (γλυκό με καρύδι, μέλι, σουσάμι και αμύγδαλο), δίπλες, υφαντά, τσακώνικες μελιτζάνες και παξιμάδια.
Η Παναγιά Ελώνα
Από τη βόρεια έξοδο του χωριού ξεκινά η κατάβασή σας για το Λεωνίδιο (37 χλμ. μακριά), που είναι μια από τις πιο όμορφες ορεινές διαδρομές της Πελοποννήσου. Αρχικά κατηφορίζετε ανάμεσα σε έλατα και βελανιδιές, αλλά στη συνέχεια ο δρόμος που στενεύει και γίνεται αρκετά στριφτερός, θα σας μεταφέρει μέσα σ’ ένα αρκετά εντυπωσιακό φαράγγι, στην έξοδο του οποίου βρίσκεται το Λεωνίδιο.
Καθ’ οδόν, κάντε μια στάση στο μοναστήρι της Παναγίας της Ελώνας, που δεσπόζει σαν αετοφωλιά μέσα στα απότομα κοφτερά βράχια της βουνοπλαγιάς. Το μοναστικό συγκρότημα του Πάρνωνα χτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα από τους μοναχούς Καλλίνικο και Δοσίθεο, αλλά το Καθολικό της μονής που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου είναι μεταγενέστερο (1809). Η τοποθεσία που είναι κτισμένο το μοναστήρι, καθώς και η πανοραμική ενατένιση που προσφέρει ο χώρος της μονής, αναμφίβολα συγκλονίζουν τον επισκέπτη.
Πριν φτάσετε στη τσακώνικη πολιτεία του Πάρνωνα, κάντε μια μικρή παράκαμψη και επισκεφθείτε το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου της Σίντζας. Το μοναστικό κτίσμα του 16ου αιώνα βρίσκεται κτισμένο κυριολεκτικά στην άκρη ενός αβυσσαλέου γκρεμού και εντυπωσιάζει για τα ιδιαίτερα θρησκευτικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που το χαρακτηρίζουν.
Αντικρίζοντας από ψηλά το Λεωνίδιο, θα έχετε ολοκληρώσει τον κύκλο της περιπλάνησής σας. Κι ενώ τη ματιά σας μοιραία θα μαγνητίσουν οι κοκκινωπές κεραμοσκεπές της πόλης, ο νους σας αυθόρμητα θα πισωγυρίσει στις εμπειρίες της διαδρομής, με τις ανεπανάληπτες παραστάσεις και εμπειρίες της Τσακωνιάς να κυριαρχούν απόλυτα. Είναι τελικά αλήθεια! Η Τσακωνιά έχει τον τρόπο της να κερδίζει τους ρομαντικούς ταξιδιώτες του ονείρου…
