Εύγευστα, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και μεγάλη θρεπτική αξία, τα τυριά αποτελούν μέρος μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής και κατέχουν περίοπτη θέση στην ευρωπαϊκή γαστρονομική κουλτούρα. Η Ευρώπη, άλλωστε, είναι η κοιτίδα του διάσημου τροφίμου και η διαχρονική εξέλιξή του ακολούθησε την ιστορική πορεία της Γηραιάς ηπείρου.
Σήμερα οι Ευρωπαίοι βρίσκονται πρώτοι στον παγκόσμιο χάρτη παραγωγής και κατανάλωσης τυριού. Οι χώρες που βρέχονται από την Μεσόγειο – συμπεριλαμβανομένης και της Πορτογαλίας – παράγουν τα 108 από τα 126 ευρωπαϊκά τυριά Π.Ο.Π., ενώ οι Έλληνες, οι Γάλλοι και οι Δανοί φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις, καταναλώνοντας πάνω από 20 κιλά ανά άτομο ετησίως – στον αντίποδα οι Ιάπωνες, με μόλις 800 γρ. ανά άτομο τον χρόνο.
Χάρη στα γευστικά και αρωματικά χαρακτηριστικά τους, τα τυριά είναι οι μικροί, ξεχωριστοί πρωταγωνιστές σ’ ένα τραπέζι γεμάτο λαχταριστά εδέσματα. Αλμυρά, πικάντικα, ή απαλά στη γεύση, προσφέρουν το καθένα τους μια διαφορετική γαστρονομική εμπειρία, χαρίζοντας μοναδικά ταξίδια γεύσης στον ουρανίσκο, αλλά και νοερά οδοιπορικά στις περιοχές προέλευσής τους: το parmigiano και το mozzarella σάς μεταφέρει στην Ιταλία, το cheddar στην Αγγλία, το edam και το gouda στην Ολλανδία, το emmental στην Ελβετία, το brie και το roquefort στην Γαλλία, η φέτα στην Ελλάδα, το danish cheese στην Δανία… Και το ταξίδι της γεύσης συνεχίζεται…
Τυριά με ονομασία προέλευσης
Τι θα λέγατε για μια σύντομη περιπλάνηση σε τρεις περιοχές της Ευρώπης, οι οποίες χρωστάνε την φήμη τους στο τυρί που αιώνες τώρα παράγουν οι κάτοικοί τους;
Ελάτε να ταξιδέψουμε λοιπόν στην κοιλάδα Emmental της Ελβετίας και στις πόλεις Edam και Gouda της Ολλανδίας, προκειμένου να γνωρίσετε τρεις προορισμούς που καμαρώνουν για την τυροκομική τους παράδοση. Πριν ξεκινήσετε αυτό το ιδιαίτερο οδοιπορικό γεύσης, καλό θα είναι να μάθετε κάποια μικρά μυστικά παρασκευής των τριών διάσημων τυριών.
Το τυρί Emmental φτιάχνεται αποκλειστικά από φρέσκο αγελαδινό γάλα (όχι παστεριωμένο). Για ένα κιλό τυρί Emmental χρειάζονται περίπου 12 λίτρα γάλα. Κάθε κεφάλι τυριού έχει διάμετρο από 80-100 εκ. και βάρος από 75-120 κιλά.
Το Edam (έχει σχήμα σφαιρικό με πεπλατυσμένη άνω και κάτω επιφάνεια) και το Gouda (έχει σχήμα κυλινδρικό με στρογγυλές γωνίες) είναι τυριά φυσικής ωρίμανσης, ημίσκληρου τύπου. Αμφότερα παράγονται από αγελαδινό γάλα (πλήρες ή μερικώς αποβουτυρωμένο), ο τρόπος παρασκευής τους είναι σχεδόν πανομοιότυπος και αποτελούν αντιπροσωπευτικά προϊόντα της τυροκομικής παράδοσης των Ολλανδών, η οποία ξεκίνησε τον μεσαίωνα και έφθασε στο απόγειό της τον 17ο αιώνα.
Gouda - Η πόλη του ημίσκληρου τυριού
Το όνομα της ολλανδικής πόλης Gouda είναι συνώνυμο με το παγκοσμίως γνωστό ημίσκληρο τυρί, που συμπεριλαμβάνεται στα πλέον δημοφιλή της Ευρώπης.
Περιτριγυρισμένη από το επίπεδο σκηνικό τοπίο της ολλανδικής υπαίθρου, η Gouda βρίσκεται σε απόσταση μόλις 24 χλμ. βορειοανατολικά του Ρόττερνταμ και το ιστορικό της κέντρο –όπου είναι συγκεντρωμένα όλα τα αρχιτεκτονικά στολίδια της– περικλείεται από μικρά γραφικά κανάλια.
Εκείνο που χαρακτηρίζει την καλοδιατηρημένη πόλη των 72,000 κατοίκων είναι το γοτθικού ρυθμού Δημαρχείο (Stadhuls), που δεσπόζει επιβλητικά στην πλατεία της αγοράς. Κτισμένο τον 15ο αιώνα με τετράγωνες γκρίζες πέτρες και στολισμένο με κόκκινα-άσπρα παραθυρόφυλλα, το μεγαλοπρεπές Δημαρχείο της Gouda είναι από τα παλαιότερα δημαρχιακά μέγαρα της χώρας και αποτελεί το αρχιτεκτονικό ορόσημο της πόλης.
Από τα μέσα Ιουνίου ως τα τέλη Αυγούστου, στον χώρο της κεντρικής πλατείας, οι ντόπιοι τυροκόμοι διαθέτουν τα προϊόντα τους στην υπαίθρια αγορά τυριού που λειτουργεί κάθε Πέμπτη.
Στον ίδιο χώρο ξεχωρίζει το αναγεννησιακό κτήριο Waag (1668) – σε αλλοτινές εποχές, οι έμποροι τυριών ζύγιζαν εδώ την εκλεκτή πραμάτεια τους. Σήμερα το Waag (Weighting House) λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος με παραδοσιακά όργανα ζύγισης τα οποία χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι έμποροι. Στον χώρο του ισογείου στεγάζεται επίσης ένα μικρό κατάστημα, όπου μπορείτε να γευτείτε και να αγοράσετε ολόφρεσκο Gouda.
Αρκετά κοντά στην πλατεία βρίσκεται η εκκλησία St. Janskerk (Grote Kerk). Κτισμένη στα τέλη του 16ου αιώνα, είναι η μεγαλύτερη σε μήκος εκκλησία της Ολλανδίας. Πολλοί επισκέπτες την θεωρούν από τις ομορφότερες της χώρας, λόγω των 70 πολύχρωμων βιτρό παραθύρων, που είναι πραγματικά έργα τέχνης.
Για να ενημερωθείτε σχετικά με την ιστορία της πόλης, επισκεφθείτε το μουσείο «Het Catharina Gasthuis» (στεγάζεται σ’ ένα κτήριο του 14ου αιώνα – πρώην νοσοκομείο), ενώ μην παραλείψετε να κάνετε μια μικρή στάση στον παραδοσιακό ανεμόμυλο Red Lion Windmill (Molen de Roode Leeuw).
Emmental – Τυρί διάτρητης απόλαυσης
Στη γεωγραφική καρδιά της Ελβετίας (περίπου 25 χλμ. ανατολικά της Βέρνης) βρίσκεται η ειδυλλιακή κοιλάδα Emmental, που οφείλει το όνομά της στον ποταμό Emme, παραπόταμο του Ρήνου.
Από τις πιο γνωστές κοιλάδες της χώρας, η Emmental θεωρείται η πατρίδα του πιο διάσημου διάτρητου τυριού στον κόσμο, το οποίο άρχισε να παράγεται από τον 13ο αιώνα - το πρώτο οργανωμένο τυροκομείο ξεκίνησε να λειτουργεί εδώ μόλις το 1815.
Κυριότεροι σταθμοί μιας περιπλάνησης στα καταπράσινα όρια της κοιλάδας Emmental αποτελούν οι κωμοπόλεις Burgdorf και Langnau, όπως και οι οικισμοί Hasle-Ruegsan, Affoltern, Sumiswald και Lutzelfluh, πλαισιωμένοι με παραδοσιακά αγροτόσπιτα, τα οποία μόνο καλαίσθητα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν.
Στην κωμόπολη Burgdorf ανεβείτε στο κάστρο Schloss-Burgdorf, το καλύτερα διατηρημένο κάστρο της χώρας, που εποπτεύει από την κορυφή του βραχώδη λόφου όλη την πόλη. Στη Langnau ξεναγηθείτε στο Εθνολογικό-Ιστορικό μουσείο «Regional Museum - Chuechlihus» και στις παραδοσιακές ξύλινες κατοικίες στις επάνω γειτονιές της κωμόπολης.
Στον οικισμό Hasle-Ruegsan περπατήστε πάνω στην γέφυρα Holzebrucke (1839), τη μεγαλύτερη ξύλινη τοξωτή γέφυρα στην Ευρώπη (μήκους 69 μ.). Στο χωριό Sumiswald κάντε μια μικρή στάση στην εκκλησία της Παναγίας (Marienkirche), που ιδρύθηκε το 1512 από το Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών, ενώ στον οικισμό Lutzelfluh αναζητήστε τη γοτθική εκκλησία του χωριού (1505), στην αυλή της οποίας βρίσκεται ο τάφος του Ελβετού κληρικού-συγγραφέα Jeremias Gotthelf.
Ο οικισμός Affoltern αποτελεί τη «σημαία» της κοιλάδας Emmental. Στο κέντρο του χωριού, σ’ ένα ανακαινισμένο τυροκομείο του 19ου αιώνα, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την παρασκευή του διάτρητου τυριού σύμφωνα με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο. Η επίδειξη παρασκευής του τυριού Emmental (Emmental Show Daily) στο παραδοσιακό τυροκομείο του Affoltern διεξάγεται καθημερινά και η είσοδος είναι ελεύθερη.
Αντίθετα, στο παρακείμενο καφέ-εστιατόριο μπορεί κανείς να πληροφορηθεί για τον σύγχρονο τρόπο παρασκευής του διάτρητου Emmental, να ενημερωθεί αναλυτικά για την τοπική βιομηχανία τυριού, να περιηγηθεί στους υπόγειους χώρους του κτιρίου όπου λειτουργεί ένα τυροκομείο υψηλών προδιαγραφών και να αγοράσει φυσικά όσο Emmental επιθυμεί.
Edam – Στρογγυλό, κίτρινο τυρί
Λιθόστρωτα σοκάκια, κουκλίστικα σπίτια με ολάνθιστους κήπους, μεγάλο δίκτυο καναλιών, χειροκίνητες γέφυρες, καλοδιατηρημένα δημόσια κτίρια του 17ου αιώνα κατασκευασμένα με τούβλο (αντιπροσωπευτικά δείγματα μιας αστικής αρχιτεκτονικής με υψηλή ποιότητα ζωής), γουστόζικα café, ικανοποιητική τουριστική υποδομή και ποδηλατόδρομοι γεμάτοι ποδηλάτες όλων των ηλικιών…
Θα μπορούσε να είναι μια συνηθισμένη επαρχιακή πόλη της Ολλανδίας. Πρόκειται όμως για την γραφική Edam (15 χλμ. βορειοανατολικά του Άμστερνταμ), που ιδρύθηκε στα μέσα του 12ου αιώνα δίπλα στον ποταμό Je και στήριξε την οικονομική της ανάπτυξη σε μεγάλο βαθμό τόσο στην αλιεία, όσο και στην παραγωγή και στο εμπόριο του ομώνυμου κίτρινου τυριού.
Με περίπου 7,400 κατοίκους, η πόλη Edam αποτελεί σήμερα πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες, που την επισκέπτονται για να μυηθούν στα μυστικά του διάσημου στρογγυλού (σφαιρικού) τυριού. Στην ευρύτερη περιοχή, εκτός από τις βιομηχανικές μονάδες παραγωγής τυριού, λειτουργούν πολλά παραδοσιακά τυροκομεία (πρόκειται κυρίως για οικογενειακές επιχειρήσεις), όπου μπορείτε να δοκιμάσετε απ’ όλα τα είδη τυριού Edam που υπάρχουν, προκειμένου να αποφασίσετε πριν αγοράσετε.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούλιο, Αύγουστο), στην κεντρική πλατεία της πόλης οργανώνονται κάθε χρόνο οι εκδηλώσεις «Kaasmarkt Edam» (Αγορά του Τυριού), όπου αναβιώνει –για καθαρά τουριστικούς λόγους– η παραδοσιακή διαδικασία αγοραπωλησίας του τυριού Edam.
Σημεία τουριστικού ενδιαφέροντας στην Edam αποτελούν η εκκλησία St. Nicholaaskerk (ξανακτίστηκε το 1602 μετά από μια καταστροφική πυρκαγιά), το Δημαρχείο (Stadhuls), το Λαογραφικό Μουσείο «Edam Museum» (λειτουργεί από το 1895 και στεγάζεται στο παλιότερο κτίσμα από τούβλα στην πόλη, του 1530) και ο γοτθικός πύργος Carillon Tower (πρόκειται για το παλαιότερο καμπαναριό-ρολόι στην Ολλανδία, του 1561).
Για οποιαδήποτε τουριστική πληροφορία, μπορείτε να απευθυνθείτε στο Γραφείο Τουριστικών Πληροφοριών (Tourist Information Office) της πόλης.
