Κείμενα/Φωτό: Μητσάκης Κων/νος, Όλγα Παπαδόγιαννη

Στην καρδιά της Ασίας, σ’ ένα τόπο άγριο αλλά και μαγευτικό, βρίσκεται η «Γη των Αγνών». Το μακρινό Πακιστάν αποτελεί σήμερα μια μεγάλη πρόκληση για τους Έλληνες ταξιδευτές που ψάχνουν επίμονα να ανακαλύψουν μαρτυρίες και αποδείξεις του ένδοξου ιστορικού μας παρελθόντος.

Γέφυρες φιλίας

«…Είναι κρίμα που στα ελληνικά σχολικά βιβλία της Ιστορίας δεν αφιερώνεται ούτε μια σελίδα για την ελληνική παρουσία στην Κεντρική Ασία μετά τον Μέγα Αλέξανδρο. Είναι κρίμα που οι Έλληνες δεν ξέρουν πολλά για τους φιλόξενους Πακιστανούς που συνεχίζουν να μνημονεύουν εδώ και αιώνες το πέρασμα των Γιουνάνι (Ελλήνων) από τη χώρα τους, μέσα από τους θρύλους και τις παραδόσεις τους…

Με χαρά θα σε ξεναγήσουν στα πολύχρωμα παζάρια τους με τις εξωτικές πραμάτειες τους… Θα προσπαθήσουν να σου εξηγήσουν γιατί εμπιστεύονται την ελληνική ιατρική…Θα σου μιλήσουν για τη φυλή των Καλάς που ζουν στα βουνά του Ινδικού Καυκάσου και οι οποίοι διατηρούν πανάρχαια έθιμα, παραδόσεις και θρύλους που τους συνδέουν με το πέρασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου από την περιοχή τους πριν από 23 αιώνες…
Οι Έλληνες και οι Πακιστανοί συναντήθηκαν ξανά στην Ελλάδα μετά από χιλιετίες. Πάνω από 20.000 Πακιστανοί ζουν σήμερα ανάμεσά μας στην Ελλάδα πλουτίζοντας το εργατικό δυναμικό. Το παρελθόν των δύο χωρών μάς συνδέει και επιβάλλει να μάθουμε περισσότερα για το Πακιστάν και το λαό του. Να χτίσουμε νέες γέφυρες φιλίας και αλληλεγγύης…».

Μία μεγάλη πρόκληση

Αυτό το μικρό απόσπασμα από το τουριστικό φυλλάδιο του Πακιστανικού Οργανισμού Τουρισμού που έπεσε τυχαία στα χέρια μας πραγματικά μας ξάφνιασε. Είναι αλήθεια πως λίγα πράγματα γνωρίζαμε μέχρι εκείνη τη στιγμή για το μακρινό Πακιστάν, την χώρα του Ινδού Ποταμού.
Αλλά πολύ περισσότερο, αγνοούσαμε ότι η Ιστορία είχε ενώσει τους λαούς μας πριν από αιώνες μέσω της αλεξανδρινής εκστρατείας. Επρόκειτο αναμφίβολα για μια κοσμοϊστορική συνάντηση πολιτισμών που έλαβε χώρα στην δυτική περιοχή της Ινδικής Υποηπείρου, στα εδάφη που απλώνεται σήμερα το Πακιστάν.
Σύμφωνα πάντως με τις ιστορικές πηγές, η πρώτη συνάντηση Ελλήνων με τους κατοίκους της Ινδικής Υποηπείρου έγινε γύρω στον 6ο π.Χ. αιώνα, πολύ πιο πριν τον ερχομό του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Για τους αληθινούς πάντως ταξιδευτές, αυτούς που ψάχνουν επίμονα το παρελθόν μέσα από την εξερεύνηση του κόσμου, το Πακιστάν αποτελεί σήμερα μια μεγάλη πρόκληση, μια χώρα που διατηρεί ένα χαρακτήρα αυθεντικότητας και ξέρει να κρύβει καλά τα μυστικά της από τους ανυποψίαστους περαστικούς επισκέπτες όταν θα βρεθούν στην «γη των αγνών, των καθαρών», όπως ετυμολογικά δηλώνει το όνομα της χώρας.
Και επειδή το αλάθητο ταξιδιωτικό μας ένστικτο μιλούσε για μια χώρα της Ασίας που επιφυλάσσει –τουλάχιστον σε μας τους Έλληνες ταξιδευτές– απίστευτους σε ποικιλία πολιτιστικούς θησαυρούς και διαθέτει ασύλληπτες φυσικές εκπλήξεις, σπεύσαμε αμέσως να κατατάξουμε το μακρινό Πακιστάν στις άμεσες ταξιδιωτικές μας προτεραιότητες.

Καυτές εμπειρίες

Το Πακιστάν είναι μια χώρα δύσκολη. Για να οδηγήσεις, να κοιμηθείς, να φας, να επιβιώσεις…Το συνειδητοποιήσαμε από τη πρώτη κιόλας μέρα, το βλέπαμε να ισχύει μέχρι και στο τελευταίο χιλιόμετρο. Η είσοδός μας στο Πακιστάν με την πορτοκαλί ΚΤΜ 990 έγινε στα νοτιοδυτικά της χώρας, μέσω της αδυσώπητης ερήμου Γεδρωσίας. Ήταν το ίδιο γεωγραφικό σημείο της Ασίας που είχε φιλοξενήσει πριν από είκοσι τρεις αιώνες την πορεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου προς την Βαβυλώνα.

Για να φτάσουμε ωστόσο μπροστά στη συνοριακή πύλη του Πακιστάν χρειάστηκε να διασχίσουμε την Τουρκία και το Ιράν. Έτσι, με αφετηρία τα μικρασιατικά παράλια, διατρέξαμε μέσα σε δώδεκα ημέρες την απόσταση των 4.200 χλμ. που μεσολαβούσε ως την πακιστανική συνοριακή πύλη Ταφτάν.
Αφήνοντας πίσω μας εκείνο το πρωινό την ιρανο-πακιστανική μεθοριακή γραμμή, η ΚΤΜ 990 ξεκίνησε να διατρέχει μια στενή, κακοτράχαλη υποψία ασφάλτου, η οποία έδινε τη δική της μάχη για να κρατηθεί ανέπαφη από τους παρακείμενους κίτρινους αμμόλοφους που τη κύκλωναν ασφυκτικά σε αρκετά σημεία της διαδρομής.

Περίπου 610 χλμ. μας χώριζαν από την πρώτη πακιστανική πόλη της διαδρομής μας, την Κουέτα. Από το πρώτο κιόλας χιλιόμετρο ήμασταν ωστόσο μόνοι, χωρίς κανένα απολύτως σημάδι ζωής γύρω μας. Ένα άγονο, επίπεδο τοπίο ερήμου απλωνόταν γύρω μας με θανάσιμες διαθέσεις και ο ήλιος που σταδιακά ανηφόριζε στον ουράνιο θόλο δεν άργησε να εκτοξεύσει τον υδράργυρο νωρίς το μεσημέρι στους 50-52ο C! Αφόρητη ζέστη, άπλετος ιδρώτας, μεγάλος εκνευρισμός και τρομακτική μοναξιά αποτελούσαν την άγρια, φρικτή πραγματικότητα της Γεδρωσίας που έσπευσε να μας φανερώσει το πιο καυτό της πρόσωπο.

Υπήρξαν στιγμές που ειλικρινά φοβηθήκαμε για την ίδια μας τη ζωή, αφού οι ακραίες καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν μάς είχαν σπρώξει στα όρια των αντοχών μας. Αλλά επειδή με τίποτα δεν θέλαμε να αφήσουμε τα κόκαλά μας μέσα στην καυτή άμμο της Γεδρωσίας, επιστρατεύσαμε όλα τα αποθέματα ψυχικής και σωματικής δύναμης που μας είχαν απομείνει και απλά …συνεχίζαμε!

Στην καρδιά της ερήμου

Αυτό όμως που μας τρόμαζε, περισσότερο και από τις ακραίες καιρικές συνθήκες της ερήμου Βαλουχιστάν, ήταν το γεγονός πως δεν υπήρχε κανένα αξιόλογο αστικό κέντρο για να διανυκτερεύσουμε καθ’ οδόν, με εξαίρεση την κωμόπολη Dalbandin. Συντροφιά μας στο μοναχικό ταξίδι της πακιστανικής ερήμου αποτελούσαν κάποια λίγα βαρυφορτωμένα φορτηγά και κάποια ελάχιστα επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ το ασφάλτινο ίχνος του δρόμου περνούσε μέσα από λίγους οικισμούς, όπου είχαμε την δυνατότητα ανεφοδιασμού σε καύσιμα, νερό και τρόφιμα.

Εδώ, οι διάσπαρτες χωμάτινες καλύβες των οικισμών μαρτυρούσαν την εξαθλίωση και την φτώχεια των καλοσυνάτων ντόπιων, οι οποίοι συνήθως αντιμετώπιζαν με έκπληξη και χαμόγελα την μηχανοκίνητη παρουσία μας. Η αναφορά και μόνο της καταγωγής μας ήταν πάντως αρκετή για να γνωρίσουμε –καθ’ όλη τη διάρκεια της παρουσίας μας στο Πακιστάν– τα φιλόξενα αισθήματα και την αποδοχή των ντόπιων, αφού στο πρόσωπό μας έβλεπαν δυο απόγονους του Σικαντέρ (του Μεγάλου Αλεξάνδρου).

Κατάκοποι, γεμάτοι άμμο, άγχος και απελπισία, εδέησε να προσεγγίσουμε αργά το ίδιο βράδυ την πόλη Κουέτα, στις ανατολικές παρυφές της Γεδρωσίας. Δεν πιστεύαμε ότι είχαμε καταφέρει να ξεπεράσουμε αυθημερόν το τρομερό εμπόδιο της ερήμου. Στην Κουέτα μείναμε τις δυο επόμενες μέρες προκειμένου να ξεκουραστούμε και να ανασυνταχτούμε για τη συνέχεια του ταξιδιού μας, καθώς μας περίμεναν εξίσου δύσκολα και επίπονα χιλιόμετρα μέχρι τις βόρειες περιοχές της χώρας.
Περιδιαβαίνοντας τα εκτεταμένα όρια της απίθανης Κουέτα ήρθαμε σε μια πρώτη, αξέχαστη επαφή με την πακιστανική πραγματικότητα. Στους σκονισμένους δρόμους της πόλης, άνθρωποι, ζώα, ποδήλατα, ποικιλοστόλιστα οχήματα και ζωήλατα κάρα αποτελούσαν τους πρωταγωνιστές ενός αρκετά ζωντανού και θορυβώδους κόσμου.

Παράλληλα, το γεμάτο εξερευνητική διάθεση βλέμμα μας μαγνήτιζαν τα πολύχρωμα σαρί των γυναικών και τα σαλβάρ-καμίζ των ανδρών, ενώ τα υπαίθρια εστιατόρια και τα κάθε λογής μαγαζιά με φαγητό χαρακτηρίζονταν από απαράδεκτες συνθήκες υγιεινής. Εδώ, ούτε σκέψη για φαί και το νερό μόνο εμφιαλωμένο!
Το αστικό μοτίβο της Κουέτας, που έμελλε να το συναντήσουμε και στις υπόλοιπες πόλεις του Πακιστάν, συμπλήρωναν τα φτωχά πλινθόκτιστα σπίτια, οι ρακένδυτες φιγούρες των ζητιάνων, τα στάσιμα νερά, οι σωροί των σκουπιδιών, η βρωμιά και η εξαθλίωση.

Στη Γη του Μεγάλου Ποταμού

Σουκούρ, Μουλτάν, Λαχώρη, Ισλαμαμπάντ. Με αφετηρία την Κουέτα, η κόκκινη γραμμή του χάρτη που «διαπραγματευόταν» τη συνέχεια του ταξιδιού μας περνούσε από τις παραπάνω πακιστανικές πόλεις και κατέληγε μετά από 2.000 χλμ. στο Ισλαμαμπάντ, την διοικητική πρωτεύουσα της χώρας. Έτσι, το οδοιπορικό μας στο Πακιστάν συνεχιζόταν εκείνο το πρωινό με κατεύθυνση την πόλη Σουκούρ, 380 χιλιόμετρα ανατολικότερα. Εκεί θα ανταμώναμε μάλιστα και τον ζωοδότη Ινδό ποταμό, την υδάτινη ραχοκοκαλιά της χώρας.

Ένα σκληρό και άγονο τοπίο συντρόφευε τα πρώτα 200 χλμ. της διαδρομής προς την Σουκούρ. Όσο περνούσε όμως η ώρα και τα χιλιόμετρα που μας χώριζαν από την Σουκούρ όλο και λιγόστευαν, η τοπική φύση άρχιζε να μεταμορφώνεται. Το καταπράσινο τοπίο που άρχισε σταδιακά να μας κυκλώνει αποτελούσε την αδιάψευστη μαρτυρία ότι πλησιάζαμε τον μεγάλο ποταμό του Πακιστάν. Αργά το ίδιο απόγευμα, αγγίζοντας τις όχθες του Ινδού ποταμού, η παρουσία μας στην περιοχή της Πενταποταμίας (Παντζάμπ), τη μεγάλη κοιλάδα του Ινδού, ήταν πλέον γεγονός.

Η Σουκούρ, που αποδείχτηκε μια άχρωμη και αδιάφορη πολιτεία, αποτέλεσε μονάχα έναν σταθμό διανυκτέρευσης στο μεγάλο ταξίδι της Πενταποταμίας. Ακολουθώντας πορεία αντίστροφη μ’ εκείνη του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος 2.300 χρόνια νωρίτερα είχε παραπλεύσει τον Ινδό ποταμό με κατεύθυνση τις εκβολές του στον Ινδικό Ωκεανό, το ταξίδι μας συνεχίστηκε μέσα στο απέραντο πράσινο της πεδιάδας με κατεύθυνση τις πόλεις Μουλτάν και Λαχώρη (που απείχαν 350 και 520 χλμ. αντίστοιχα από την Σουκούρ).

Ένας διαφορετικός πόλεμος

Με το άνυδρο τοπίο της ερήμου να αποτελεί πλέον μια μακρινή, ξεθωριασμένη ανάμνηση, αρχίσαμε να διατρέχουμε τις εύφορες εκτάσεις της επίπεδης Πενταποταμίας, που καθορίζονταν από την καταλυτική παρουσία του Ινδού και των δεκάδων παραποτάμων του. Εντελώς ανυποψίαστοι όμως, βρεθήκαμε ξαφνικά αντιμέτωποι μ’ έναν απρόσμενο εχθρό, που ούτε καν είχαμε υπολογίσει. Τα υψηλά ποσοστά υγρασίας που σημειώνονταν εδώ στα όρια της Πενταποταμίας (διανύαμε εποχή μουσώνων) φρόντισαν να κάνουν τη ζωή μας μαρτύριο. Δυσφορία, ατονία και εκνευρισμός χαρακτήριζαν πλέον την κάθε μας κίνηση, ενώ ατελείωτα ποτάμια ιδρώτα θα «σφράγιζαν» στο εξής την παρουσία μας στο Ανατολικό Πακιστάν.

Ταυτόχρονα, ένας άλλος, διαφορετικός «πόλεμος» στους δρόμους του Πακιστάν μόλις ξεκινούσε. Αντίπαλοί μας αυτή τη φορά αποτελούσαν οι αναρίθμητες λακκούβες, η ανύπαρκτη σχεδόν σήμανση, ο κατεστραμμένος ασφαλτοτάπητας, η υπερβολική ρύπανση –κυρίως από τα πολυάριθμα φορτηγά– καθώς και η ανεπίτρεπτη οδική συμπεριφορά από όλους ανεξαιρέτως τους συνταξιδιώτες του δρόμου.
Η οδήγηση με την πορτοκαλί ΚΤΜ 990 στους κυκλοφοριακά κορεσμένους πακιστανικούς δρόμους ήταν μια σκέτη τρέλα, μια εμπειρία για γερά νεύρα. Για μια διαδρομή 350 χλμ. χρειαζόμασταν από οκτώ έως δέκα ώρες, ενώ στα δεινά του δρόμου είχε προστεθεί και το γεγονός ότι οδηγούσαμε σύμφωνα με το βρετανικό κώδικα οδικής κυκλοφορίας, δηλαδή ανάποδα!

Σκόνη, ζέστη και μνημεία

Σύμφωνα με μια παλιά τοπική ρήση, η Μουλτάν φημίζεται για τέσσερα πράγματα: τα νεκροταφεία, τους ζητιάνους, τη σκόνη και τη ζέστη της. Ειδικά για τη ζέστη, ένας μύθος αναφέρει ότι ένας τοπικός σούφι χρησιμοποίησε τις θαυματουργικές του δυνάμεις για να προσελκύσει τον ήλιο πιο κοντά στη γη, πιο κοντά στη Μουλτάν.
Σε μας όμως η Μουλτάν, η αρχαία πόλη των Μαλλών, ήταν γνωστή από το πέρασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην περιοχή. Στη διάρκεια της πολιορκίας της από τους Μακεδόνες, ένα βέλος που καρφώθηκε στο στήθος του Μακεδόνα Στρατηλάτη κόντεψε να αποβεί μοιραίο.

Η πραγματικότητα που βιώσαμε πάντως κατά την παραμονή μας στην Μουλτάν επιβεβαίωνε την αληθοφάνεια της λαϊκής ρήσης. Σκόνη, κίνηση, ζέστη, εξαθλίωση, όλα σε υπερθετικό βαθμό, ενώ η απόπειρα γνωριμίας μας με το πολύβουο Μουλτάν, έμελλε να εξελιχθεί σε αληθινή περιπέτεια, αφού το πολύχρωμα διακοσμημένο τρίκυκλο-ταξί που μας ξεναγούσε στην πόλη ελισσόταν με απίστευτη ευκολία και θράσος μέσα σε αγορές πνιγμένες από κόσμο, ζωήλατα κάρα και οχήματα. Γεγονός που μας εξιτάριζε, αλλά και μας τρόμαζε!

Αντίθετα, μέσα στην παραδοσιακή αγορά της πόλης κινηθήκαμε πεζοί. Κάτω από έναν δυνατό ήλιο που είχε εκτοξεύσει τον υδράργυρο στους 39ο C, αφήσαμε τα αργόσυρτα βήματά μας να μας οδηγήσουν στην καρδιά του πυκνοδομημένου οικιστικού συμπλέγματος της παλαιάς πόλης, εκεί όπου στενά σοκάκια και μύρια μικρομάγαζα συνιστούσαν την πολυδιάστατη πραγματικότητα της τοπικής αγοράς.
Κολυμπώντας μέσα σε μια πολύβουη ανθρώπινη θάλασσα, το ενδιαφέρον μας μονοπώλησαν τα λαϊκά κομψοτεχνήματα από χαλκό και ασήμι, τα βαρύτιμα στολισμένα υφάσματα, οι παραδοσιακές ενδυμασίες, τα ποικιλόχρωμα χαλιά και τα εξωτικά μπαχαρικά, ενώ ένα πλήθος άλλων ποικιλόμορφων εμπορευμάτων κατέκλυζαν ασφυκτικά το χώρο της αγοράς.

Η πολιτιστική πρωτεύουσα του Πακιστάν

Η Λαχώρη, που βρισκόταν 320 χιλιόμετρα βόρεια του Μουλτάν και μόλις 30 χιλιόμετρα δυτικά της ινδοπακιστανικής μεθορίου, μας φιλοξένησε για τις τρεις επόμενες μέρες.
Κτισμένο στις όχθες του ποταμού Ράβι (τον Υδραώτη των αρχαίων χρόνων) το ιερό μαργαριτάρι της Πενταποταμίας δικαίωσε απόλυτα τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας του Πακιστάν, χάρη στα ιστορικά οικοδομήματα της μογγολικής αρχιτεκτονικής (16ο αιώνα) που την κοσμούσαν. Εντυπωσιακά ινδομογγολικά μαυσωλεία, γεωμετρικά σχεδιασμένοι κήποι, στιβαρά τείχη, επιβλητικές πύλες και μαρμάρινα αυτοκρατορικά παλάτια αποτελούσαν τα αξιοθέατα της μυθικής πόλης των Ινδών μαχαραγιάδων και των Μογγόλων αυτοκρατόρων.

Η επίσκεψή μας στα αξιοθέατα της Λαχώρης (Τζαμί Μπαντ Σαχί, Μαυσωλείο Ρατζίκ Σινκ, Κήποι Σαλιμάρ) μάς αποκάλυψε ένα μικρό μόλις μέρος από τους αμέτρητους πολιτιστικούς θησαυρούς που διαθέτει η χώρα του Ινδού ποταμού. Δεν είναι τυχαίο ότι σ’ αυτήν τη γωνιά της Ασίας άρχισαν να αναπτύσσονται από την 4η χιλιετία π. Χ. μεγάλοι πολιτισμοί, τα επιτεύγματα των οποίων μπορεί κανείς να θαυμάσει στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία.
Έτσι, κατά την επίσκεψή μας στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, με απερίγραπτη έκπληξη και θαυμασμό αντικρίσαμε ένα πλήθος αρχαιολογικών θησαυρών της ελληνιστικής περιόδου, με σημαντικότερα τα ελληνοϊνδικά γλυπτά της τέχνης Γκαντχάρα που απεικόνιζαν τον Βούδα με Απολλώνια χαρακτηριστικά, ντυμένο με ελληνικό χιτώνα.

Πρόκειται για περίτεχνες καλλιτεχνίες που είχαν δανειστεί τα χαρακτηριστικά και το ύφος των αντίστοιχων της ελληνικής τεχνοτροπίας και αποτελούσαν την περίτρανη απόδειξη της ελληνικής επίδρασης στην ινδική τέχνη. Σύμφωνα πάντως με τα λεγόμενα του αγγλόφωνου ξεναγού μας, οι αρχαίοι πρόγονοί μας ήταν εκείνοι που έδωσαν πρώτοι ανθρώπινη μορφή στο Βούδα, αφού μέχρι τότε οι ντόπιοι τον παρίσταναν μόνο συμβολικά.

Συνάντηση πολιτισμών

Κάτω από ένα γκρίζο απειλητικό ουρανό, η ΚΤΜ 990 αποχαιρέτησε εκείνο το πρωινό τη Λαχώρη με κατεύθυνση το Ισλαμαμπάντ, 270 χλμ. βορειοδυτικά. Σύντομα όμως, οι κρουνοί του ουρανού που άνοιξαν, μετέτρεψαν το δίτροχο ταξίδι μας σε μια υγρή αποστολή ζωής και θανάτου. Λόγω της ολισθηρότητας του δρόμου, οι πιθανότητες σύγκρουσης με διερχόμενα αυτοκίνητα ήταν αυξημένες, ενώ εξαιτίας της πρωτόγνωρης έντασης της βροχής, σε αρκετά σημεία της διαδρομής υποχρεωθήκαμε να διακόψουμε προσωρινά την πορεία μας και να αναζητήσουμε εσπευσμένα καταφύγιο.

Αυτό όμως που μας σοκάριζε περισσότερο ήταν το θέαμα που αντικρίζαμε στα χωριά της διαδρομής, όπου τα πάντα είχαν μετατραπεί σ’ έναν τεράστιο βούρκο: άνθρωποι, ζώα, σπίτια, οχήματα, καλλιέργειες είχαν παραδοθεί στο έλεος των νερών και της λάσπης. Κάτω από το υγρό φορτίο ενός κατάμαυρου ουρανού, γεμάτοι τρόμο συνειδητοποιούσαμε ότι η περίοδος των μουσώνων ήταν η πλέον ακατάλληλη για δίτροχες περιπλανήσεις στο Ανατολικό Πακιστάν.

Το Ισλάμαμπαντ, στη σκιά της οροσειράς του Καρακοράμ, είναι μια σύγχρονη πόλη που σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε το 1961 από τους αρχιτέκτονες Πόντι, Στόουν και Δοξιάδη, με σκοπό να φιλοξενηθεί η πολιτική και οικονομική ελίτ της χώρας. Η διοικητική πρωτεύουσα της χώρας, αν και διέθετε σύγχρονες λεωφόρους, ζώνες πρασίνου, εντυπωσιακά εμπορικά κέντρα, ξένες πρεσβείες και πάμπολλες πολυτελείς βίλες, εντούτοις ήταν μια υπερβολικά τετραγωνισμένη πόλη που στερείται παντελώς προσωπικότητας.
Αποκορύφωμα της απρόσωπης πολεοδομικής φιλοσοφίας του Ισλαμαμπάντ ήταν το γιγάντιο φουτουριστικό Τζαμί Φαιζάλ που δέσποζε στο κέντρο της πόλης. Πρόκειται για το θρησκευτικό σύμβολο μιας πόλης, η οποία αισθητικά μας απογοήτευσε.

Στα ταξίδια

Με ορμητήριο το Ισλαμαμπάντ, κάποια στιγμή μεταβήκαμε στα κοντινά Τάξιλα (20 χλμ. δυτικά), που σύμφωνα με τον Αρριανό ήταν μια «πόλις ενδιαφέρουσα και πλούσια, η πιο μεγάλη από εκείνες που βρίσκονταν μεταξύ Ινδού και Υδάσπη». Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως δρόμους, κατοικίες και δημόσια κτίρια των αλεξανδρινών χρόνων, ενώ ξεχωριστή θέση στα σιωπηλά απομεινάρια της ένδοξης πόλης του βασιλιά Ταξίλη κατείχε το μνημείο που ανεγέρθηκε από τον Ταξίλη σε ανάμνηση της φιλίας του με τον Μέγα Αλέξανδρο.

Παράλληλα, στο παρακείμενο αρχαιολογικό μουσείο, τα πάμπολλα νομίσματα του ελληνοϊνδικού βασιλείου της Βακτριανής και των Ινδιών και το πλήθος των βουδιστικών γλυπτών της τέχνης Γκαντχάρα, αποτελούσαν τις διαχρονικές αποδείξεις της δημιουργικής συνάντησης των δύο σπουδαιότερων πολιτισμών εκείνης της εποχής, του ελληνικού και του ινδικού. Δεν ήταν τυχαίο άλλωστε που τα Τάξιλα, μετά το πέρασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου εξελίχθηκαν σ’ ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα ελληνιστικού πολιτισμού της Ινδικής Υποηπείρου.

Η φυλή του Αλεξάνδρου

Έξω από το μουσείο των Ταξίλων, ο ιδιοκτήτης ενός τζιπ μας προτείνε μια πενταήμερη εξόρμηση στις βόρειες ορεινές περιοχές του Πακιστάν προκειμένου να επισκεφθούμε τους «συγγενείς» μας που ζουν στα δύσβατα φαράγγια του Ινδικού Καυκάσου. Ο λόγος για τη φυλή των Καλάς, που η καταγωγή τους χάνεται πολύ πίσω στο χρόνο.

Αν και τα όρια μεταξύ μύθου και ιστορίας παρουσιάζονται εδώ αρκετά μπερδεμένα, πρόγονοι των Καλάς θεωρούνται πέντε στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή ως φρουρά. Ζώντας επί δύο χιλιετίες απομονωμένοι στις απρόσιτες αυτές ορεινές περιοχές του Πακιστάν, οι Καλάς κατάφεραν να κρατήσουν την ειδωλολατρική τους θρησκεία και αρκετά από τα έθιμά τους, που φαίνονται να έχουν αρχαιοελληνικές καταβολές.
Ειλικρινά θέλαμε να γνωρίσουμε αυτούς τους ξεχωριστούς γηγενείς του Βορείου Πακιστάν που περηφανεύονταν για την ιδιότυπη καταγωγή τους. Θα ήταν για μας ένα απρόσμενο δώρο να ανακαλύπταμε εδώ στα βάθη της Ασίας έναν χαμένο κρίκο του αρχαίου μας πολιτισμού. Δυστυχώς όμως ο χρόνος μάς πίεζε ασφυκτικά. Έπρεπε να γυρίσουμε πίσω στην Ελλάδα.

Αφού αρνηθήκαμε ευγενικά την δελεαστική πρόταση του ντόπιου οδηγού ανεβήκαμε στη πορτοκαλί μοτοσυκλέτα μας και ξεκινήσαμε το μεγάλο, δύσκολο ταξίδι της επιστροφής. Ωστόσο, κάπου βαθιά μέσα μας ξέραμε πως σύντομα θα επιστρέφαμε ξανά στο Πακιστάν, για να συναντήσουμε τους αλεξανδρινούς «συγγενείς» μας. Άλλωστε, χάρη στην εκστρατεία του Έλληνα Στρατηλάτη, η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα της Μεσογείου από το Πακιστάν των Καλάς μάς φαινόταν πλέον μηδαμινή…

Φωτογραφίες

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•